Quantcast
Channel: Copy Paste – Mi(sual)
Viewing all 24 articles
Browse latest View live

The Alaskan serial killer

$
0
0

https://www.facebook.com/groups/thungaihnawm/permalink/522324474511602/

Hmeichhia 30 chuang zet pawngsuala ramhnuaia hruai a ramsa ang a veh a kaphlum leh thin he American pa a hming Robert Christian Hansen hi kum 1939, Feb 15 khan Estherville, Iowa ah Christian leh Edna Hansen te inkarah a rawn piang a. A tet lai atanga a tleirawl chhuah thlengin mi zawi awi leh rual pawl lo tak, a pa nena in hau buai a in tibuai reng thin ti a hriat hlawh a ni a, school ah te pawh a vun sen tik tiak leh a dangawk nasat avanga chhaih nawmnah a ni fo thin a thenrual a pawl loin thian pawh a neih loh vang a ni ang a khawhar hnem nan ramvah/sapel a hrat hle a; nuam pawh a ti hle.

Kum 1957 khan US Army Reserve ah a in ziak lut ve a mahse kum khat a thawk hman chauh tihin a chhan pawh awm hran lo a chawlh tir leh nghal a ni. Kum 21 mi chauh a nihin kum 1960 khan amah aia naupang nupuiah a nei a; hemi kum vek 7th. Dec.-ah Pocahontas County Board of Education school bus garage a hal avanga man a ni a; kum 3 tang tura tih a nih laiin thla 20 chhung chauh Anamosa State prison ah a tang a, a chhuah hnu lawkah a nupui pawh hian a then zui ve nghal a ni. Hemi hnu pawh hian ruk ruk chhe te te vangin jail bang chu a zut zeuh zeuh!!

Kum 1963 ah a nupui pahnihna a nei leh a; ani nen hian fa pahnih an nei nghe nghe a ni. Kum 1967 ah Anchorage, Alaska ah an pem a, Anchorage ah hi chuan a ram vah thiam/sa pel thiam avangin a lar ve hle a; thenawm khawveng ngainat te pawh a hlawh hle a ni. Sa pel thiam vanga record (hunting record) pawh a siam ve nel nual a; chhang urna (bakery) te a neih chhoh takah phei chuan Anchorage ah chuan pa lar ve tak a ni chho a ni. Mahse buaina hian a tlan san thei lo nge amah ah hian sual hi a nghet ve hrim hrim zawk, kum 1977 khan thing tanna khawl(chainsaw) a ruk avangin man leh a ni a; mahse rilru lam chian loh vanga puhin damdawi chawh ringawt a ni.

June 13,1983 a lo herchhuak a sual chu thup theih reng ni hek lo le!! Kum 17 mi lek nawhchizuar Cindy Paulson chu pawr phing pheng kutkawl bun chung hian tanpuitu zawngin kawngpuiah a rawn tlanchhuak ta heu mai a; truck driver pakhatin lo hmuin a tanpui ta a; tichuan, police hmaah Robert Hansen lak ata tlanchhuak a nih thu a sawi ta mai le!!

Police hmaa Cindy sawi danah chuan Hansen hian $200′- pek a ‘oral sex’ hman puiah a sawm a; mahse a car a a lut chiah chu silai a tinin a in ah a hruai haw ta a; hetah hian a nghaisa a, a pawngsual bawk a ni. A duhtawk a ngah hnuah chuan a nghawng ah chain a hlingin banah a thlung a; chutah amah a chawlh hahdam te te hnu chuan a car bawkin Merill Field Airport ah a hruai leh a hetah hian a ni Cindy hian remchang a hmuh a a tlan chhuah tak ni.

Cindy sawi zel danin, Airport an thlen hian Hansen chuan Cindy hnenah Knik lui bul Matanuska Valley an tih hmuna a in te (cabin) ah hruai turin a in sawi a, he a hruai tumna hmun hi lawng te chi leh thlawhtheihna te chi chauh hmanga tlawh pawh theih a ni. Cindy chu car hnungah kutkawl bun chungin a thu a, Hansena’n a bungrua leh hmanrua ilo a thlawhtheina a a load lai chuan remchang hmuin a tlanchhuak ta thut mai a ni. 6th. Avenue an tih lamah chuan tlan thlain motor rawn tlan hmasa truck chu a lo phar ta tawp mai a; truck driver pawhin chutia nula tleirawl te pangai lo taka a hmu chu tanpui ngaiin a hria niang chu, a ding a; a theih ang angin a tanpui ta a. Cindy ngenna angin Mush Inn lam a pan pui a; an va thlen chuan Cindy chu zuang thla nghalin Mush Inn khualchhawntu chu a bialpa Big Timber Motel a thleng chu phone sak turin a ngen nghal bawk a. Hetih lai hian truck driver fel tak chuan thil dik lo a awm tih hriain chanchin kimchang a hriat theih ang ang chu Anchorage Police Dept.(APD) a lo hrilh ve vat vat a. APD Officer te chu che nghalin Mush Inn lam chu an va pan vat a; mahse nula chuan Big Timber Motel lam taxi a a pan tawh thu an lo hrilh a; tichuan, Motel lamah chuan an tlan phei leh ta a. Tichuan, Cindy chu Motel room no.110 ah kutkawl la bun reng chungin thlaphang takin an va hmu ta a ni.

Cindy chu APD headquarters lamah lak nghal a ni a; hetah hian a mi tawn misual pa hmelhmang leh pianzia te chu a puang ta a ni. Hansen chu police lam chuan an han la ta a; mahse, a tang na khawp mai!! Cindy chu puh letin sum tam zawk pek phut a; chutah ani’n a pek duh loh vanga hetianga buaina siamah hian a puh ta a; police lam pawh an rilru a buai hle a ni. Hansen hian man te lo tawk zeuh zeuh tawh mah se amah hi pa zawi awi tak, chhang urna dawr nei a mi nelawm ve pangai tak a lo nih mai bakah a thian pa John Henning chuan Hansen a thusawi dik a a lo tawmpui ve zel avang chuan rinhlelh berah neih harsa an ti ta hle a. A hmeichhia lah hi nawhchizuar a lo ni kher kher bawk nen, he case hian ngaih thu tak leh ngaih pawimawh a hlawh ta vak lo a ni.
Hetih lai hian Anchorage, Seward leh Matanuska-Susitna phai ruam vel vur in a khuh deuh chuk reng naah chuan ruang chhar a awm ta zeuh zeuh a, he mi chhuitu zinga mi Alaska State Trooper Det. Glenn Flothe pawh a buai hle a ni.

Ruang hmasa ber chu kum 1981 ah chhar a ni a, he ruang an chhar hi hmeichhe ruang a ni a; mahse, tu ruang nge? tih an hriat tawh loh avangin an ruang chharna hmun hming Eklutna Road hming puin Eklutna Annie tiin a hming pawh an phuah ta ringawt a. Hemi kum chawnhnu lamah hian ruang pahnihna chu Seward bulah chhar a ni leh a ani hi chu tunge a nih an hre thei a; a hming chu Joanna Messina a ni. Ruang chu chhar chhoh zel niin a then te chu ramsa ten a lo ei nasa tawh a! Kum 1982 ah kum 23 mi Sherry Morrow ruang chu pawnlang taka phumin Knik lui bulah hmuh leh a ni a hei pawh hi ramsa in a lo haichhuak a a lo ei nual tawh a ni.

Det. Glenn lu pawh a hai ta hle mai a; an ruang chhar te chu an chhui danah a thla a thla a kum a kum bo tawh te an ni zel mai a, hnu chhui ngaih na a vang bawk a ni ang FBI agent Roy Hazelwood puihna chu a ngen ta tawp mai a ni! Ani hian an ruang hmuh an exam na result hrang hrang an hliam tawrh dan, an thih pui ber, an thil bo leh a dangte atangin tualthattu rilru put hmang leh a mizia tur ‘MISUAL PROFILE’ chu heti hian a rawn duang chhuak ta a. He misual hi ramsa pel thiam tak mahse mahni inrintawkna tlachham tak, a tun hma nun a hmuhsit leh diriam tawk tawh, a bikin nula lama tla na lo tak a tla na lomai ni lo in nula hoin a an chhaih nawmnah leh endawng tawk tawh thin a nih a ring a, a thahte hriatreng na turin an tlereuh incheina te emaw chu ‘souvenior’ atan a dahthat a ring bawk a, dangdai deuh mai chu he misual pa hi dangawk a nih a ring tel mauh mai a ni!

He ‘Profile’ atang hian Det. Glenn chuan rinhlelhawm a han zawng ta char char a; a tawpah Hansen-a chu an profile fit berah a ngai ta tlat mai a; ani hian thlawhtheihna a lo nei kher kher bawk nen!

Tichuan, Cindy testimony leh Hazelwood-a misual profile a duan tangkawp chuan Det.Glenn leh APD te chuan Hansen-a In te, a thlawhtheihna te, a car te dap phalna ‘warrant’ chu an hmu ta hlauh mai a. 27 Oct,1983 a lo herchhuah meuh chuan hnuchhuitu te chuan hmeichhe tlereuh chi hrang hrang, silai a inchung a athuhruk te an hmuchhuak ta a, an hmuhchhuah tangkai ber chu ‘map’ chikhat thlawhtheihna khalh tuten an hman thin ‘x’ mark a chhinchhiahna awm teuh chu a ni.

Heng an hmuhchhuah te hmang hian Hansen-a chu dawp tan a ni ta a; a tirah chuan tan a khawh nasa hle mai a; mahse, a mah a in rin tawk loh na chu rawn lang chhuakin a buai tan ta a. A thah a te chu Cindy a puh let ang khan puh ve te a han tum kual leh vel a; mahse, amah dawp tute an theuneu lo bawk a a tawpa tawp ah chuan a in puang ta nge nge a ni.

Robert Hansen hian Alaska hmeichhia 30 chuang zet pawngsual a rikrapah puh a ni a; heng zingah hian a tlem berah 17 chu that ngaih a ni. A map a a mark na atang hian ruang a dahna hmun 17 chu a mah ngei hian a kawh hmuh a; heng zinga 12 phei chu hnuchhuitute hian an hre lo hrim hrim a ni. Mark tam tak la awm mah se Hansen hian a hriat tawh loh thu in a chhang a, ruang 11 chu phawrhin an chhungte hnenah pek let an ni.

Tichuan Robert Christian Hansen chu thiam loh chan tir niin kum 461 tang tura a chungthu rel a ni a ‘parole’ a chhuah pawh phal miah loh a ni. Tunah hian a mah hi la dam in Spring Creek Correctional Center, Seward Alaska ah a la tang a ni.

He pa chanchin behchhan hian movie leh serial film tam tak siam tawh a ni a; a tharlam ber chu tun kum 2013 a tih chhuah Nicholas Cage, John Cusack leh Vanessa Hudgens te channa THE FROZEN GROUND hi a ni.


L.Kira an tih chu (The man behind Lalzova)!

$
0
0

by Ramhluna Hnamte [Source : Meichher, August 2013]

L.Kira hi Limthing khua, Lunglei District-ah kum 1907-ah a lo piang a, 1927-ah Thiltlang khua atangin thiam zir turin Lunglei-ah a pem thla a, a thih thlengin Lunglei Bazar Veng-ah a khawsa ta a ni.

Kum 1934-ah vai dawrkai hnenah puanthuia inhlawhin Sawrkar leh Mission Sapte thawmhnaw thuitu ber a ni thin. Hemi hnuah hian Culcutta-ah kalin sana chhe repair leh tarmit siam te a zir a, thlalakte a zir tel bawk a, Mi inzir mi leh tum ruh tak a nih avangin a thil zir apiang a thiam zung zung zel mai a.

Lunglei Bazar Veng RTP Cinema Hall kawtah inbeng belin 1930 & ’40 inkar vel laia chhim lama jeep nei hmasa pawl a ni thei a ni. Heng hun lai hian Sapho tih loh chuan an neih phak meuh loh Gramaphone, Mizovin ‘Thingrem zai thei’ kan tih mai thin kha a neiin Sap hla record  “78 RPM” an tih ngei mai chi kha engemaw zat hla mawi leh tha tak tak a nei tawh a ni.

Thingrem zai thei hi a li nei niin battery hmang lovin a li hi herh ngat ngat chi a ni. A li pek tam leh a zai rei a, a li a lo tlemin a zai lai ruai ruai thin. Tin, pin hmanga play a ni a, a pin a bil tawh chuan a zai fiah thei lo va, a pin thar lei leh zel a ngai thin. Lei tur awm lohna hmunah chuan an tat zum nawk nawk a, rei tak a play ve leh theih mai thin bawk.

Sound box hran a nei lova, a pin vuahna lu bawr atang khan a lo ri chhuak a, chu chu a chhung lamah rangva khawr, a horn I ti mai ang, an dah a. Tin, a chhin kha hma lama rawn awn deuh hian an kap a; chu chuan a tiri ring zual thei thin a. A hunlai chuan beisei tur dang awm hek lo, kan tleipui em em tho thin. Stereo chu sawi loh mono pawh a ni pha mang lo a nih chu.

Tichuan heng hun lai vela Lunglei Bazar Veng tlangval, kum 20 vela upa, zai leh rimawi lama tui em em thin Lalzova pawh chu L.Kira ina tap deuh chawt thin niin, a thingrem zai thei zai te chu ngun takin a lo ngaithla ve thin a, chung Sap hla thluk mawi tak takte chu Lalzova chuan a thinlung chhungah a lo seng lut mial mialin inspiration nasa takin a pe bawk thin a ni awm e.

Chung Sap music mawi tak tak thingrem zai thei record-a mi, a thinlunga cham reng thinte chu hmang tangkaiin, a ngial a ngan a la si lo leh a la a ni tih pawh hriat theih mang miah lovin heng hun laia lengzem hla mawi leh tha, ro tling, tunlai thlenga Zofate min awitu leh awm tleitu tur chu a lo phuah chhuak ta zung zung mai a ni.

Chung a hla phuah thar mawi danglam tak tak te chu a thlanvawng tuk chawp tingtang, se dar tiat pui chuan perh remin a bialnute veng, Rahsi Veng lamah chuan a va sa ta vang vang thin a. Rahsi Veng atangin Zoram chhim leh hmar, chhak leh thlangah mikhual zin veivakte’n an pu darh a, a lo lar ta hluai zel mai thin a ni.

Khang lai khan Tape Recorder chu sawi loh radio takngial pawh nei an la awm bar lo va, mahse rang tak takin Lalzova hla te, Vankhama hla te leh Aithangpa hla te kha Zoram chhim leh hmarah an sa thei ve nghal deuh zel thin tho a ni.

April 1980 atangin April 2005 thleng Lunglei Bazar Vengah ka khawsa ve a, he veng, kan veng ka lo tih ve thin, ka dam chhung hun tha ber berte ka lo hman ve tawhna venga mi, Pu L.Kira hi kan kohhran Upa a ni. Ka hmuh ve hnu hi chuan Gramaphone a nei tawh lo va, puan thui lam pawh a khawih tawh lo a, tarmit siam leh thil sekrek eng emaw chu a dawrah hian a la khawih ve thin.

Khang hunlai khan Pu L.Kira leh Zorimawi hian inzawmna an neih ka lo hre ngai lo va, Lunglei dawrkai hmasa leh sekrek khawih thiam, Kohhran Upa rinawm tak ni khan ka lo hre ve mai thin a. Khati khawp khanLalzova te nen an lo inhnuk hnangin , a in leh lo chu anni lo chuankai fona a ni tih tlai khawhnua Lungleia awm ve chauh ka nih avangin ka lo hre pha ve lo va.

Lo hre ve pha  ni ila, amah ngei kha lo kawma, a awka ngei te kha lo record-in lo dah tha ta ila, a hluta a tangkai dawn teh reng nen le. Hetia Zorimawi khawvela a lo thawh hlawk ve zia ka hriat tlaikhhaw hnu hi chuan piallei daiah min lo zal san daih tawh si a, sawt tawh lo mahse pawi ka ti veng veng thin.

Lunglei Bazar Veng Kohhran Upa, L.Kira hian September ni 16, 1994 khan ropuina ram a lo pan tawh a, a ni hi awm ta lo se Lalzova hian hetiang hla thluk mawi leh lar hi a phuah chhuak tho in, ‘Father of Modern Mizo Love Song’ tih hi a hlawh tho ang em ? tih hi zawhna awm thei a ni ve tlat mai.

Zaithiam chul thei lo Elton John hla lar pui tam ber hi a thianpa Bernie Taupin phuah a ni hlawm a, critics-ho chuan Taupin hi ‘The man behind Elton John’ an ti thin. Hetiang deuh bawk hian Mizo lengzem hla tha tak tak phuahtu Lalzova inspiration petu chu L.Kira leh a thingrem zai thei hi an ni a sin.

Chuvangin Upa L.Kira hi ‘The man behind Lalzova’ tih ve loh rual a ni lovang. Mizo lengzem hla tha leh lar lo pian chhuahnaah hian Upa L.Kira hian a thawh ropui kher mai ! Heti zawng hian kan ngaihtuah ve ngai em aw ?

Bawihpuia kha

$
0
0

Inzaina Pindan atanga Doctor lo chhuak ka hmuh rual rual chuan, ka tho vat a, ka fapa duat leh ka lainat em em mai zaitu Doctor chu biain, “Ka fapate chu enge a an? A thachhuak thei dawn em? Engtikah nge ka hmuh theih ang?” tiin ka lo zawt nghal mial mial mai a.

Chuta Doctor hmel atang chuan, thil awmdan a thalo lam ani tih ka hrethiam tho na a, “A pawi ka ti tak zet a ni, Kan theihna zawng zawngin kan bei na a, I fapa nunna chu kan chhan thei ta ngang lo a ni e” tih ri chuan min deng na kher mai.

Chutah Pathian lam lam chu ka mawhchhiat ta a, “Engvangin nge ka fapa pawisawi lo hian hetiang natna tihbaiawm tak Cancer natna hi a vei? Kan fapa ka hmangaih em em tawrhna hi eng thamah I ngai miah lo ani maw? Ka Fapain a mamawh ngawih ngawih lai che khan khawiah nge I awm reng reng?” tiin ka rilruin Pathian chu ka chhuahchhal ta mial mial mai a, ka lo tawng chhuak hial a ni awm e.

“I fapa ruang hi Doctor zirlai ten cancer natna hnathawh dan zirchian lehzual nan, University-ah thawn tur anih kha I hria ang a, chumi hma chuan, I awmpui lawk duh ang tiraw? Nurse pakhat hian a pui thei ang che” Doctor-in a tih ri chuan min tiharh ta zawk mai a.

Engdang sawi lovin, Ka fapa ruang an dahna pindanah chuan ka va lut nghal rawk rawk a, ka fapa engmah hre tawhlo chu ka en ngawih ngawih a, a sam kir nem thap mai chu duat takin ka chul heuh heuh a, ka mittui hi a dir ta zawih zawih mai a.

Nurse pawh chuan khawngaih hmel takin min lo thlir reng a, “I fapa sam thenkhat hi amah hriatreng nan I kawl duh ang tiraw?” tiin min han zawt a. Ka duh thu ka han sawi chuan, Bakchehin a sam thenkhat chu a chepthla a, Sarang ipah thunin min pe ta a.

“Hetia a ruang Doctor-te inzir nana University-a pek hi Bawihpuia duhdan kha a ni miau si a. Ka remti lo hle na a, amah Bawihpuia khan, “Ka Nu, Ka thih hnuah te chuan, Ka taksa hian engmah a hre tawh dawn lova, phuma tawih ral mai chauh ka hmabak ani tawh dawn a, Doctor ten ka taksa an zirna atang hian, keimah anga mipa naupang tuemaw talin a nu bulah hun rei zawk a hman phah thei mai thei a sin?” a tih tak tlatah chuan, ka hnial duh ta lo va. Bawihpuia thinlung hi chu a ropuiin a thianghlim a ni. Amah chauh inngaihtuah lovin, midangte hamthatna tur hi a ngaihtuah tlat thin si a, a theih dan ang kawng kawnga midangte tanpuia, an tana ‘Malsawmna’ nih hi a duhin a tum tlat thin a ni.

Chu Damdawiin ‘Children’s Mercy Home’ an tih mai, Ka enchim loh Bawihpuia nena thlaruk zet kan lo awm tawhna chu chhuahsan alo tul ta a. Bawihpuia thawmhnaw tlemte chu bag-ah dahin, Ka Car-a ka thutna sir, hlim taka alo chuan thin naah chuan ka dah a. Aw, hawn kawng khawharthlak ava ni tehlul mai em! Ka mittui chuan ka khaw hmuh a tifiah lo leh dawn thin. Motor khalh aimahin Bawihpuia awm ve tawhlohna Inruaka luh mawlh mai chu a va han hrehawm tak em. Bawihpuia inawmtleina thil ngainat em em te chu a dahna thinah te chuan ka han rem fel leh thap a, a sam pawh chu uluk takin Darthlalang bawmah ka dahtha a. Zan ka han mu a, ka bulah Bawihpuia chu a awm ve ta si lo, a Lukham chu ka pawm a, ka tap lo thei lo a ni.

Engtiklaiin nge ka lo muthilh ka hre lo. Zanlaiah chuan ka thangharh hlawl mai a. Bawihpuia mutna thin ka kiangah chuan, Lehkha inthlep tha thlap mai hi a lo awm reng mai a. Ka han la var a, ka han hawn chuan, heti hian a lo inziak a ni:

“Ka Nu duh tak,
Min ngai hle ang tih chu ka hre reng mai a; mahse, I bula awma, “Nu, ka hmangaih che” ka tih theih tawh loh mai avang hian, ka theihnghilh che leh ka hmangaih tawh loh che erawhchu lo ring reng reng suh. Ka hmangaih reng ang che. Hun leh nite an ral zel anga, chatuana inthen leh tawhlo turin kan la inhmu leh dawn tih hi lo hre reng ang che aw. Chutih hma atan chuan, ka hmun ruak luahkhat turin fapa dang lak I duh anih pawhin, tha ka tihpui lutuk che. I khawhar leh Lungleng hnem theitu apiang che chu ka duhsakpui em em che a ni tih hi lo hria la ka duh a ni. Ka room-ah khan awmin, ka infiamna thil zawng zawngte pawh kha hman ka phal vek e. Mahse hmeichhe naupang I la duhzawk anih erawh chuan, ka toys te kha chu a lawm ve hauhin ka ring lova, nautelem te I lei sak a niang chu tiraw.

Min ngaihtuah avangin I rilru lo tihrehawm reng reng suh ang che. Tuna ka awmna hmun hi a nuam teh mai a nia. He hmun ka thlen veleh hian, I nu leh Pa (Ka pi leh Pu te) khan hlim takin min lo hmuak a, he hmun mawi leh nuam lutuk mai hi min fankual pui a ni. Mahse thil zawng zawng hmu kim tur chuan hun a la duh rei deuh ang. Vantirhkohte chu maw, an nelawmin an fel lutuk a, An thla zarpharha an han thlawk delh delh thin te chu hmuhnawm ka ti thin hle a ni.

A chanchin min hrilh fo thin ‘Isua’ ngei mai kha ka hmu tawh bik a sin! Mahse maw, a lem ka lo hmuh thin ang chu ani hauh si lo. Mahse, amah ngei ani tih erawhchu ka hria a ni. Isua chuan apa Pathian hnenah min hruai a, Pathian chu a ropui ngei mai, mahse mipawimawh ber ang maiin min lo lawm thiam a, a khup bawhin ka thu a, Ka ngaihtuah zia che ka hrilh a, Phalloh ani tih ka hre reng na a, nangmah engemawti kawng tala hnem nan leh mangtha tak tak nan che I hnena lehkha thawn ka chakzia thu ka sawi chuan, amah ngei chuan he lehkha hi min pe anih chu. A ziah nan pawh ama kawlawm(pen) ngei min hmantir a ni.

He lehkha I hnena rawn kengtu hi Vantirhkoh Gabriel-a niin ka hria. Ih maw ka nu, Pathian chuan ka kalsan hlim che a, I mangang lutukin Pathian hnena zawhna I zawh kha a lo hria a, chhan ngei che a duh si a, “Ka mamawh ber hunlaiin khawiah nge a awm?” tih I zawhna kha, heti hian hrilh rawh min ti a ni:-
Pathian chuan, ka kalsan lai che a, I mangan em em lai khan, tuna ka bula a thutna hmun, a fapa mal neihchhun Krawsa hrehawm taka, thih thlenga nghaisaka a awm laia rilru na leh lainatna vawrtawp nena a lo thlirna tawhna hmunah tho hian a awm reng a, he hmunah ngei hian a awm reng ni, tih hrilh tur chein min ti a ni. Nangmah ang tho hian, a fapa mal neihchhun chu rilru na em em chungin mihringte min hmangaih em si avangin, hringfate chhandamna hna a thawh lai khan a lo thlir tlawk tlawk tawh a sin.
Leh lawk aw Ka nu, He lehkha hi midang tan chuan engmah la inziah lohna lehkha phek naran mai ani ang a; nangmah chauhin I chhiar thei ang, ka ziahna pen pawh Pathian hnenah ka pe let leh tawh e. Mak iti em? Nunna Lehkhabua hming thar ziah luh nan a hmang duh tawh a. Zanin hian Isua kiangah Zanriah ka ei dawn a ni, a tui ngawt ang.

Aw, thil pakhat leh chiah aw, Leia ka awm laia Ka Cancer natna na lutuk mai leh nachhawkna hmanga inchiu ngai reng mai kha maw, tunah chuan a awm tawh lo; a dam fel vek tawh a sin. Na reng reng ka nei tawh lo. Ka natna tuar kha a na em mai a, hetia natna reng nei tawhloa ka awm hi ka lawm em em a ni, min lawmpui ve em? Khatiang na ka tuar kha min khawngaih lutuk a, ka tuar rei a duh loh avang ania, Zahngaihna Vantirhkoh kha min rawn hruaitir tak mai ni. Vantirhkoh chuan, Pathianin a hmangaih leh a lawm em em, a bula awmtir thuai thuai a chak ka nih thu min hrilh a sin! Enge I ngaihdan le? Min lawmpui ve em?

Nangmah hmangaih leh ngaihtuah em em tu te:- Pathian, Isua leh Bawihpuia.

Ka thangharh hlawl mai a, ka mutna bul chu kan han en vel that that a, Lehkhapuan chu a lo awm ngei mai a, chhiar tuma ka han pawh pharh chuan, engmah a inziak lo tih ka hre na a, Ka mumanga Bawihpuia lehkha ka chhiara inziak ka hmuh ang chiah chuan ka hmufiah si a ni!.

Pathian Malsawmna

$
0
0

(A mal te te in chhiar chiang thin rawh)

Translated & Reproduced from Management Principle by A.Lallungmuana
1. Tukin i zing thawh tirh a tang khan, taksa natna leh harsatna enghelh tham engmah i neilo a nih chuan Pathian hnen ah lawmthu sawi mawlh mawlh rawh, nang ang a vanneihna chang phalo kha an tam teh a sin.!!

2. Indona thawm rapthlak pui pui hre pha lo leh riltam hreawm manganna ten an chim phak piahlam ah i cheng a nih chuan, khawvel a mihring maktaduai 500 cheng mek te ai in i vannei zawk tih hria ang che.

3. Pathian be tur a dodalna leh harsatna engmah tawklo in, Biakin ah duh hun hun a i la inkhawm thei a nih chuan khawvel a mi maktaduai thum cheng mek te ai in i vannei zawk tih a ni.

4. Chenna tur in leh lo bak ah, ei leh in tur leh silhfen hakthlak tur i la nei thei cheu a nih chuan khawvel a mi 75% cheng mek te ai in i hausa zawk tihna a ni

5. Chenna tur in, ei leh in tur bak ah, mamawh hun a hman tur sum tlem tham te pawh ni se, khawl tur i la nei bang thei fo a nih chuan khawvel a mi hausa 10% zing ah i tel phak tih na a ni a sin..!!!?

6. Hringtu nu leh pa ten lu a kelsam to a an la dampui che a nih chuan, Pathian hnen ah lawmthu sawi nghal mawlh mawlh rawh; khawvel a mi vannei bik tlemte zing ah i tel phak tihna a ni.

7. Damchhung ni te hlim leh lawm tak la hmang chho thei zel i nih chuan, mi vannei tawp i ni; mi tam tak pawh nang ang a hlim leh lawm thei tur dinhmun a ding an ni na in I ngaihtuahna ang rilru kha an pu thei hauh si lo.

8. Mamawh hun a kut han vawn mai tur emaw han pawm vawng vawng tur emaw, a nih loh vek pawh in Koki han vawn mai theih tur tal i bul hnai ah tu emaw i nei a nih chuan, i vanneih zia kha i in hrethiampha kher lo mai thei e, engtik ah mah lungleng leh thlahthlam in i awm dawn lo tihna a ni si.

9. Heng thu ziak te chhiar thei a i awm ngawt pawh hi mi vannei i ni? Engmah chhiar ve thei ngai hauh lo tur mihring maktaduai-2 zet te nen he khawvel ah in cheng za mek a sin..!!

Coloured?

$
0
0

This poem, written by an African child, was nominated for the Best Poem of 2005

Colour

When I born I black;

When I grow up I black;

When I go in sun I black;

When I scared I black;

When I sick I black;

And when I die I still black.

 

And U white fellows

When U born U pink;

When U grow up U white;

When U go in sun U red;

When U cold U blue;

When U scared U yellow;

When U sick U green;

When U die U grey;

And U call me coloured.

Thil mak pahnih

$
0
0

Lawng chesual:

Dated 5th December 1664 khan Wales ram hmar lama Menai Strait an tihah chuan lawng pakhat a pil a. Mi 81 an chuang a. An zinga mi pakhat Hugh Williams chiah a dam chhuak a, 5th December 1785 khan helai hmun ah bawk hian lawng dang chesualin a pil leh a. Mi 60 chuang zingah mi pakhat chauh a dam chhuak a. Chupa hming chu Hugh Williams tho zuk ni tlat a mawle. Chumai a nilo, 1860 khan helai hmun ah tho hian mi 25 chuan na lawng chesual in a pil leh hlauh mai a. An zinga mi pakhat chiah a dam chhuak leh a. Chupa hming chu Hugh Williams tho zuk ni a mawle. A mak ve khawp mai. A tak a ni bawk si a.

Electric chair:

1890 August ni 6 khan New York a Auburn Prison ah chuan tunlai a ‘Electric Chair’ an tih, misual tihhlum nan an siam chu an hmang tan a. A thatzia hmun tinah a thang vel chiam a. A tha reng bawk a.

Chu chanchin chu Abyssinia, tuna Ethiopia ni ta a an lal Manelik-a chuan a lo hria a. A ram tih changkan nan leh hmasawnna kawng khat nia ring in America a Electric Chair siamtu Company hnen a tang in Chair man to tak chu pathum a chah ve a. A lo thlen chuan an han hmang chhin dawn a. An ramin electric an lo nei ta hauh lo mai a. Sum tamtak senga an chah thlen a nih si avangin dah chhiat mai mai an phal silo a. An buaipui ngang mai a. A tawp a tawp ah chuan Electric Chair pathum zing a pakhat chu LALTHUTTHLENG ah an hmang daih.

Inthlan chungchanga Mizoram Presbyterian Kohhran Thuchah 2013

$
0
0

Mizoram Presbyterian Kohhran Synod chuan inthlan dawnin Inthlan chungchanga Kohhran thuchahleh ngenna a chhuah thin a. Synod thu chhuahte hi Mizoram mipuite’n kan ngaih pawimawh thin avangin lawmthu kan sawi e.Tunah hian kan ram hruaitu tur M.L.A thlan kan lo hmabak leh ta a; inthlan chungchanga Kohhranthuchah kan han chhuah leh a, hei hi lo ngai pawimawh leh theuh turin mi zawng zawng kan ngen a che u.Biak Inah a tam thei ang ber chhiar chhuah ni se. Chhungkaw tinah leh a remchanna hmun apiangah a zauthei ang bera thehdarha inzirtir ngun lehzual turin kan inchah a ni.

1.Thlan tur (candidate) chungchang :

Ram hruaitu tha kan neih theih nan Political Party tinin candidate an siam laiin a hnuaia sawi ang mitehi an candidate atan ruat thei ngei sela a lawmawm ngawt ang.
a)Mi hmingtha, mize nghet leh rilru puitling.b)Mi taima leh rinawm.c)Dik lo leh kut tling lova sum leh thil dang hmuh tum lo mi.d)Ruih theih thil laka fihlim mi.e)Mipat hmeichhiatna kawnga dem kai lo.f)Ram leh hnam dan pawisa mi leh dikna ngaisang mi.g)Khawtlang leh mihringpuite thatna tur duha chumi atana inhmang peih mi.h)Mahni sakhua, Kohhran leh pawla mi rinawm.

2.Inthlan campaign chungchang :

Inthlanna chuhtu (candidate)-te leh an thawhpuiten campaign laiin heng a hnuaia sawite hi zawm ngeise kan duh.
a)Thu belh chian dawl lo leh finfiah theih loh hmanga mipui bum zawnga thusawi leh thiltih chin loh.b)Intihhmingchhiat tum vanga dawta mi mal leh pawl sawi chhiat vak vak chin loh.c)Inhuat leh intai te, invau leh inrîkrap-te tih loh.d)Naupang kum tling lote campaign nana hman loh.e)Mahni nihna leh thiltumte (manifesto) dik taka sawi mai.f)Pathian tiha nungchang mawi leh duhawm tak tihlan zel.g)Mizo tlawmngaihna leh hawihhawmna tihlan zel.h)A taka tih theih loh leh thleng thei lo tur mahni insawimawi nana hman loh.i)In tina lut zawnga campaign lova vantlang zinga campaign mai.j)Mahni tan pawha phurrit tling khawp, tlin duh avanga intiamkam loh.k)Kan ram leh hnam inpumkhatna tichhe thei zawnga chi bing leh ram bial (area) bik hamthatna tur ngawta campaign loh.l)Hel Pawl leh hriam lek thei pawl chakna ringa campaign loh.

3.Inthlan campaign senso :

India sawrkar hian M.L.A. thlan dawna campaign senso atan Rs. 8,00,000/- thleng hman a phal a.Inthlan campaign-naa sum sen tam lutuk hi a that lohna a tam a, chung zinga thenkhatte chu :
a)A tling lote tan rulh leh harsa khawpa lei batna a ni.b)A tlingte tan inthlan laia senso khuh leh nana mipui chanvo tur hui ruk duhna a thlen thin.c)Mi hausa leh mi rethei inkar tihkak zauna a ni thei.d)Kut tling lova sum lak duhna leh hlemhletna chi mipui rilrua tuhna bul a ni.Chuvangin -

1)Mimal leh pawlho te, tlawmngai pawl hrang hrang leh Kohhran te pawh inthlan denchhena candidateleh an thawhpuite hnena thil dil hi corruption nena inzawm tlat a nih avangin tih loh tawp tur a ni.2)Candidate zawng zawngte chu sum hman dana fimkhur tur te, pawisa leh thildang hmanga vote lei lo tur te, Pawl leh Kohhranin inthlan denchhena thil an dil te hnar ngam tur leh vantlang leh political party puala ruai buatsaih lo turin kan ngen a ni.

4.Thlangtu mipui tan :

Ram hruaitute hi mipuiin kan thlan chhuahte an nih avangin ram hruaitu that leh that lovah mipuiinmawh kan phur a. Chuvangin, inthlan dawnin a hnuaia sawite hi ngun taka ngaihtuah tur a ni.
a)Vote neite chuan vote thlak hi khua leh tui te chanvo leh kan mawhphurhna a ni tih hriain votethlak ngei tur a ni.b)Ram tana mi tha ber tur nia kan hriatte thlang thei lo khawpin party ruih chilh lo ila. Mahni chhialeh tha hriatna zalen taka hmangin mi tha leh tling ngei nia kan hriatte chauh i thlang theuh ang u.c)Sum leh pai hmanga vote lei tumtute lakah fimkhur ila. Chutianga sum hmang duhte chu mi tha loan ni tih hriain i hnawl ngam ang u.d)Candidate-te uluk taka thlirin an sum lakluh phu lova khawsak sang leh in leh lo nei tha te, hmunlo ram ngahte hi mi duham leh pamham zia a nih avangin ram hruaitu tlak an ni lo tih i hria ang u.e)Candidate leh Party rulh leh tura dawra thil lo lak te hi chin miah loh tur a ni.f)Mi mal leh khawtlang zalenna dâl zawnga mi vau ching te, mi tihthaih chingte leh mi dang sawi chhe vak vak thinte hi chu ram hruaitu tlak an ni lo tih hriain i thlang lo ang u.g)Kum tling lo vote neihtir te, vote thlak nawn te, mi dang hminga vote thlak te leh inthlan tihchingpente hi thil sual lian tak, Pathian ringtute tih hauh loh tur a ni tih i hre reng ang u.h)Zawl thupuan leh aien lam thil hmang duhtute hian Pathian an ring lo tih hriain i hnawl ngam ang u.i)Kan ramah inthlanna thianghlim leh felfai atanga rorelna dik a lo awm theihna tura Kohhran lehTlawmngai Pawl hrang hrangten kan din Mizoram People Forum (MPF) hmalakna hi mipuitentawiawma thlawp tlat turin kan inngen bawk a ni.

5.Tawngtaina :

Pathian ringtute tan chuan tawngtai hi kan hmanraw pawimawh ber pakhat a nih avangin inthlanpui loawm tur atan hian nasa takin i tawngtai ang u. Chutichuan, Pastor Bial leh Kohhran tinte Inthlanpuipuala tawngtaina hun mumal taka ruahman tur leh tawngtai inkhawmahte thupuia nei thin turin kaninngen a. Pathianin kan tawngtai a chhan theih nan keini pawhin heng thuchahte hi zawm i tumtheuh ang u.

Pathian leh ram tana in thawhpuite
Sd/- REV. H. LALRINMAWIA
Secretary

Sd/- REV.LALRAMLIANA PACHUAU
Moderator

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN SYNOD

HMEICHHIATE HI….

$
0
0

1. I mitmei i hmuh a, i ngaina in hmeltha i ti tih a hriat chuan a induh khum deuh sawt ang che.

2. I mitmei i hmuh a ani pawhin a mitmei a rawn hmuh let ve che a, i ngawihsan leh si chuan nep a ti ang che.

3. I mitmei i hmuh a, a rawn hmuh let ve che a, i bawhzui leh vut vut chuan a ning thuai ang che.

4. In inngaihzawn hnu a i len tlut tlut chuan a hne thuai ang che. I len khat erawh chuan induh a ti thung ang che.

5. I len laia i tawngtam viau chuan ‘tawngthei’ a ti ang che; i tawngtlem viau erawh chuan ‘chut’ a ti thung ang che.

6. I duhzia thu i hrilh zin viau chuan a ngainep ang che; i hrilh khat viau thung chuan a lungawi chuang lovang.

7. I fak deuh reng chuan ‘min bawl’ a ti ang a, i fak khat viau chuan a lawm hauh lo thung ang.

8. I fawh zin viau chuan ‘em em a’ a ti ang a, i fawh khat viau chuan ‘pa lo’ a ti ang che.

9. I zei viau chuan a ringhlel che a nga, i zei vak loh chuan i bula awm nuam a ti lovang.

10. Inneih chungchang i sawipui chuan ‘a la hma’ a ti ang a, i sawipui duh loh erawh chuan ‘min duh tak tak lo’ a ti ang che.

11. Thil engkim i hrilh vek chuan a rukin a ner ang a, i hrilh that duh loh erawh chuan ‘min ring lo’ a ti ang che.

12. Huangtau taka i tih bawrh bawrh chuan a kham thuai ang che, i zahzum viau chuan ner sak chuangin ‘zei lo’ a ti thung ang che.

- Reint’s humor


HOLOCAUST

$
0
0

 

HOLOCAUST

***********

THE HOLOCAUST<br />*************<br />Sunday Special: Juda ho suatna rapthlak kha...</p><p>Khawvel a insuatna rapthlak ber a sawi German Nazi hovin a Juda ho an suat na Juda ho leh mianglo, piangsual, Gypsies leh mawngkawhur te, kutdawh te, maktaduai ruk chuang  an thah chimihna chu February 1933 atang khan May 1945 a German an tlawm theng khan kalpui a ni a. He insuatna rapthlak tak hi a ni tun thlenga khawvelin a theihnghilh theih tawhloh tur THE HOLOCAUST ti a kan lo hriat lar tak chu...</p><p>Holocaust tih hi Greek tawng ‘Holokaustos’ atanga lak ni in ‘holo’ tih hi ‘whole’ vai/zavai tihna ni in ‘kaustos’ ti hi ‘burnt’ hal kang tihna a ni thung a. He holocaust ah hian Europe a  Juda mi maktaduai kua zet awm zingah hmun thum a then a hmun hnih zet chu tih hlum an ni a heng zingah hian naupang maktaduai khat  zet leh hmeichhia maktaduai hnih zet leh mipa maktaduai thum zet chu tih hlum an ni a, hetianga in tihhlumna hmun hi German ram chhungah 40,000 chuang zet a awm bawk a ni.</p><p>Adolf Hitler'an Germany a thuneihna a chan atang khan Juda ho chu hnawk a ti em em mai a. German hnam chu hnam ropui bik, khawvel a rorel tu tur an ni a, chumi kawng dal tu pakhat chu Juda ho te hi an ni tih chu a ngaihdan ani bur mai a. A tirah chuan Juda ho chu hna an thawh ve an phallo phawt a, chutah 1935 khan German ho nena inneih pawlh an khap leh a,chutah an bungrua leh an thil neih te an laksak leh a.Tichuan 1938 November 9-10 zan chuan an biakin 'Synagogues' te chu an tichhe ta vek mai a.. .Hemi zan hi ani history ah KRISTALLNACHT (the night of the broken glass) tih a kan lo hriat lar tak. Germany in June 22, 1941 a Soviet Union a run hnu khan Juda ho chunga an chet dan chu an thlak ta. Hemi hma hi chuan an bungrua te tihchhiat sakin anmahni te an mankhawm a 'Ghettoes' an tih ah chuan an dah khawm thin kha a ni a. Mahse USSR an han luh hnu ni 5 na ah chuan Poland ram a Bialystok khua Juda mi 56000 chuang chenna ah chuan an chetdan chu an thlak tak le... Chumi tuk chuan Bialystok khua a Juda awm ho zawng zawng chu Nazi ho chuan khawlaiah khalh chhuakin a tam zawk chu bang nghengin an dintlar tir a. Mipui nunau pawisawi hleilo chu an kaphlum ta vek mai. Midang 800 vel hmeichhia, tar leh naupang ho chu an biakinah an khung khawm a an hal hnan leh ta hmiah mai bawk. Chumi ni June 27 1941 chuan Juda mi 2,000 chuang Bialystok ah hian tihhlum an ni a, a tuk ah pawh Juda ho chu an thah belh ta zel a, THE HOLOCAUST chu a in tan ta...</p><p>July 10 ah Polish khaw pakhat Jedwabne ah Juda 1600 chuang an hal hlum leh a, hemi atanga karkhat hnu lek ah Kishinev khuaah 10,000 chuang an tihlum leh bawk. USSR an run hnu hian kar-5 chhung lekin ahma kum 8 chhunga Juda ho an tihhlum aia tam an tihlum hman a ni.Chutah le Juda mi chuti zat an tihlum chung pawh chuan Nazi hotu lian Himmler-a te ho chu an lung ala awi teuh lo mai.Tichuan October 16, 1941 atang khan 'DEATH TRAIN' an tih mai chu an hmang tan ta. An ram awp chin hmun hrang hrang atangin Juda ho chu chutiang 'DEATH TRAIN ' ah chuan an man khawm a, concentration camp hrang hrang a dah turin an phur khawm ta a. Hetia rel a an phur khawm hi an phur satliah mai anilo, rel pindan chhungah chuan a tawt thei ang berin an hnawh khawm a, chet theih chu a teuhlo lutuk, thawk pawh thaw theilovin a tamzawk chu an thi ta thin a ni. Heng DEATH TRAIN a an phurh khawm te hi a thi bang chu hmun hnih ah an then leh thin a, tlema la chhawr tlak deuh te chu concentration camp ah hna rim tak thawk turin an thawn a, hna thawk tlak lova an ngaih te chu 'gas chamber' ah an ur hlum hmiah hmiah mai a, an vun leh sam te, an thau te chu factory a thil siam nan te, mombati siam nan te an hmang leh ta thin a ni. Concentration camp a an dah ho te pawh hi an chhawr rim em em a, chaw kawpuar an pe lova, reilote ah chhawr tlak lohvin an awm a, chaw kham loh vanga an thi anih loh pawhin 'gas chamber' ah an ur hlum hmiah hmiah mai a ni.</p><p>He HOLOCAUST ah hian sawi tawh ang khan Juda mi leh midang mi 6 millions vel tih hlum an ni a, heng an tihhlum zingah hian Nazi hovin mi hnuaihnung deuha an ngaih Juda mi ni kher lo kutdawh, piangsual, Gypsies, mawngkawhur leh nawhchizuar te pawh an tel vek a ni. He insuatna hi May 1945 a German an tlawm khan a tawp ve ta chauh a ni. Heta a khaipa deuh deuh te hi man an ni in khawvel hmaah 'war crimainals' anga an chungthu ngaihtuah an ni in khaihlum emaw chiu hlum ema an ni tlangpui hlawm a. An khaipa ber pakhat Adolf Eichmann-a chu Israel MOSSAD ten Argentina atangin nalh lutuk mai a ru chhuakin a chungthu rel sakin an khaihlum a, a ruang an halna vap pawh Israel tuipui pawnah ngat an paih a ni. He insuatna avang hian a lehlamah chuan khawvel hmun tina Juda awm ho chu a ti pumkhat zual a. Israel a lo indan a ram pakhat anga an han awm pawh khan an hnam dinchhuah an tumruh em avangin khawvel mak tih khawpin reilote ah engkimah ramdang chunga leng in an awm ta reng a ni.</p><p>He insuatna rapthlak, Juda mipui heti zatin an thih phah nachhan hi mitamtak chuan Lal Isua he khawvela a rawn kal lai a an lo man a, Pilata hmaa an dintira a chungthu an rel lai khan Pilata’n engtinge a tih ang ti a Juda mipui ho a zawh khan kraws a khengbet tur leh a thisen chu an chungah leh an fate chungah awm tur a  an tih (Matt 27:25) vang kha a ni e an ti a, hetiang zawng a chhut duh tan chuan thil ni thei awm ve tak chu a ni ve reng a. Pathianin anmahni hrem nan leh thungrulh nan Hitler-a leh a pawlte kha a hmang a ni e an ti a. Heihi chu hetiang zawnga ngai duh tu tan chuan an mahni mimal ngaihdana inghatah dah ta ila. Mahse in ti teh ang Israel fate hi Thuthlung Hlui hun ata Pathian in a hnamthlan an ni miau mai a, chuvangin an chanchin hi Aigupta sala an tan atang tawh khan han chhut han chhut ila Pathian hian a lo vulh bik deuh zawng a nih hmel khawp mai a, han tuar deuh in han bet deuh rawk rawk thin mahse a tawpah hi chuan A rawn chawisang leh thin zawng a nih hi maw. Chutiang chiah chuan Thuthlung Thar huna ‘Rinna avanga A fate a min vuah’ Amah ringtute ho hi he khawvelah hian khawvel mite ngaih a beh rawk rawk chang nei thin mah ila a tawpah chuan Pahtian hian a mi te hi chu a thlahthlam ngai lo a chawisan hun a nei thin a. He khawvel hringnun damchhung reiloteah hian chawisan in awm lo mah ila nakinah thihhnu khawvel chatuan Vanramah chatuan a nun nei turin min la chawi sang ngei dawn a ni tih hi a thar in hre leh ila a tha awm e.</p><p>Sunday hman nuam vek ule

Khawvel a insuatna rapthlak ber a sawi German Nazi hovin a Juda ho an suat na Juda ho leh mi anglo, piangsual, Gypsies leh mawngkawhur te, kutdawh te, maktaduai ruk chuang  an thah chimihna chu February 1933 atang khan May 1945 a German an tlawm theng khan kalpui a ni a. He insuatna rapthlak tak hi a ni tun thlenga khawvelin a theihnghilh theih tawhloh tur THE HOLOCAUST ti a kan lo hriat lar tak chu…

Holocaust tih hi Greek tawng ‘Holokaustos’ atanga lak ni in ‘holo’ tih hi ‘whole’ vai/zavai tihna ni in ‘kaustos’ ti hi ‘burnt’ hal kang tihna a ni thung a. He holocaust ah hian Europe a  Juda mi maktaduai kua zet awm zingah hmun thum a then a hmun hnih zet chu tih hlum an ni a heng zingah hian naupang maktaduai khat  zet leh hmeichhia maktaduai hnih zet leh mipa maktaduai thum zet chu tih hlum an ni a, hetianga in tihhlumna hmun hi German ram chhungah 40,000 chuang zet a awm bawk a ni.

Adolf Hitler’an Germany a thuneihna a chan atang khan Juda ho chu hnawk a ti em em mai a. German hnam chu hnam ropui bik, khawvel a rorel tu tur an ni a, chumi kawng dal tu pakhat chu Juda ho te hi an ni tih chu a ngaihdan ani bur mai a. A tirah chuan Juda ho chu hna an thawh ve an phallo phawt a, chutah 1935 khan German ho nena inneih pawlh an khap leh a,chutah an bungrua leh an thil neih te an laksak leh a.Tichuan 1938 November 9-10 zan chuan an biakin ‘Synagogues’ te chu an tichhe ta vek mai a.. .Hemi zan hi ani history ah KRISTALLNACHT (the night of the broken glass) tih a kan lo hriat lar tak. Germany in June 22, 1941 a Soviet Union a run hnu khan Juda ho chunga an chet dan chu an thlak ta. Hemi hma hi chuan an bungrua te tihchhiat sakin anmahni te an mankhawm a ‘Ghettoes’ an tih ah chuan an dah khawm thin kha a ni a. Mahse USSR an han luh hnu ni 5 na ah chuan Poland ram a Bialystok khua Juda mi 56000 chuang chenna ah chuan an chetdan chu an thlak tak le… Chumi tuk chuan Bialystok khua a Juda awm ho zawng zawng chu Nazi ho chuan khawlaiah khalh chhuakin a tam zawk chu bang nghengin an dintlar tir a. Mipui nunau pawisawi hleilo chu an kaphlum ta vek mai. Midang 800 vel hmeichhia, tar leh naupang ho chu an biakinah an khung khawm a an hal hnan leh ta hmiah mai bawk. Chumi ni June 27 1941 chuan Juda mi 2,000 chuang Bialystok ah hian tihhlum an ni a, a tuk ah pawh Juda ho chu an thah belh ta zel a, THE HOLOCAUST chu a in tan ta…

July 10 ah Polish khaw pakhat Jedwabne ah Juda 1600 chuang an hal hlum leh a, hemi atanga karkhat hnu lek ah Kishinev khuaah 10,000 chuang an tihlum leh bawk. USSR an run hnu hian kar-5 chhung lekin ahma kum 8 chhunga Juda ho an tihhlum aia tam an tihlum hman a ni.Chutah le Juda mi chuti zat an tihlum chung pawh chuan Nazi hotu lian Himmler-a te ho chu an lung ala awi teuh lo mai.Tichuan October 16, 1941 atang khan ‘DEATH TRAIN’ an tih mai chu an hmang tan ta. An ram awp chin hmun hrang hrang atangin Juda ho chu chutiang ‘DEATH TRAIN ‘ ah chuan an man khawm a, concentration camp hrang hrang a dah turin an phur khawm ta a. Hetia rel a an phur khawm hi an phur satliah mai anilo, rel pindan chhungah chuan a tawt thei ang berin an hnawh khawm a, chet theih chu a teuhlo lutuk, thawk pawh thaw theilovin a tamzawk chu an thi ta thin a ni. Heng DEATH TRAIN a an phurh khawm te hi a thi bang chu hmun hnih ah an then leh thin a, tlema la chhawr tlak deuh te chu concentration camp ah hna rim tak thawk turin an thawn a, hna thawk tlak lova an ngaih te chu ‘gas chamber’ ah an ur hlum hmiah hmiah mai a, an vun leh sam te, an thau te chu factory a thil siam nan te, mombati siam nan te an hmang leh ta thin a ni. Concentration camp a an dah ho te pawh hi an chhawr rim em em a, chaw kawpuar an pe lova, reilote ah chhawr tlak lohvin an awm a, chaw kham loh vanga an thi anih loh pawhin ‘gas chamber’ ah an ur hlum hmiah hmiah mai a ni.

He HOLOCAUST ah hian sawi tawh ang khan Juda mi leh midang mi 6 millions vel tih hlum an ni a, heng an tihhlum zingah hian Nazi hovin mi hnuaihnung deuha an ngaih Juda mi ni kher lo kutdawh, piangsual, Gypsies, mawngkawhur leh nawhchizuar te pawh an tel vek a ni. He insuatna hi May 1945 a German an tlawm khan a tawp ve ta chauh a ni. Heta a khaipa deuh deuh te hi man an ni in khawvel hmaah ‘war crimainals’ anga an chungthu ngaihtuah an ni in khaihlum emaw chiu hlum ema an ni tlangpui hlawm a. An khaipa ber pakhat Adolf Eichmann-a chu Israel MOSSAD ten Argentina atangin nalh lutuk mai a ru chhuakin a chungthu rel sakin an khaihlum a, a ruang an halna vap pawh Israel tuipui pawnah ngat an paih a ni. He insuatna avang hian a lehlamah chuan khawvel hmun tina Juda awm ho chu a ti pumkhat zual a. Israel a lo indan a ram pakhat anga an han awm pawh khan an hnam dinchhuah an tumruh em avangin khawvel mak tih khawpin reilote ah engkimah ramdang chunga leng in an awm ta reng a ni.

He insuatna rapthlak, Juda mipui heti zatin an thih phah nachhan hi mitamtak chuan Lal Isua he khawvela a rawn kal lai a an lo man a, Pilata hmaa an dintira a chungthu an rel lai khan Pilata’n engtinge a tih ang ti a Juda mipui ho a zawh khan kraws a khengbet tur leh a thisen chu an chungah leh an fate chungah awm tur a  an tih (Matt 27:25) vang kha a ni e an ti a, hetiang zawng a chhut duh tan chuan thil ni thei awm ve tak chu a ni ve reng a. Pathianin anmahni hrem nan leh thungrulh nan Hitler-a leh a pawlte kha a hmang a ni e an ti a. Heihi chu hetiang zawnga ngai duh tu tan chuan an mahni mimal ngaihdana inghatah dah ta ila. Mahse in ti teh ang Israel fate hi Thuthlung Hlui hun ata Pathian in a hnamthlan an ni miau mai a, chuvangin an chanchin hi Aigupta sala an tan atang tawh khan han chhut han chhut ila Pathian hian a lo vulh bik deuh zawng a nih hmel khawp mai a, han tuar deuh in han bet deuh rawk rawk thin mahse a tawpah hi chuan A rawn chawisang leh thin zawng a nih hi maw. Chutiang chiah chuan Thuthlung Thar huna ‘Rinna avanga A fate a min vuah’ Amah ringtute ho hi he khawvelah hian khawvel mite ngaih a beh rawk rawk chang nei thin mah ila a tawpah chuan Pahtian hian a mi te hi chu a thlahthlam ngai lo a chawisan hun a nei thin a. He khawvel hringnun damchhung reiloteah hian chawisan in awm lo mah ila nakinah thihhnu khawvel chatuan Vanramah chatuan a nun nei turin min la chawi sang ngei dawn a ni tih hi a thar in hre leh ila a tha awm e.

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

Pu C.Lalhmuaka Mumang

$
0
0

[ He mumang(Inlarna kan ti thin) ropui tak hi Ni 18.11.2013 khan a bu an tlangzarh a, chhiar ngei ngei tur chi a ni ang. Lehkhabu atanga chang thenkhat lak chhuah i lo thlir ang u.]

Silchar G.C.College-ah  IA Exam turin kum 1959-ah ka kal a, February 13, 1959-ah ka thleng. Pu Lalnienga ISc exam tur ka hmu a.Admit card ka lak hnu chuan kan haw dun ta a. Kal kawngah chuan Pu Pachhunga In tha deuh mai min kawhhmuh a, Silchar-a Mizo pa-in  in tha deuh mai a nei chu a lawmawm hle mai tih te kal pah chuan kan sawi dun a. Kei kha Pi Kaithiangi hotel siamah khan exam chhung zawng kha awm turin ka kal ta a.

Exam mai tur ka nih avangin lehkha ka zir a, mut zai ka rel a. Hemi zan, 14th February 1959 hian ka mumangah Pu Pachhunga ka lo hmu a. Ka mumang a ni a, inlarna te an ti thin a, inlarna a ni lova. Mi hian an ngaihven viau va, min sawi tir tam tawh khawp mai a. Ka thian Lalnienga khan a in min kawhhmuh lo se mumangah hian ka hmu ang em tih chu zawhna chhan harsa tak a ni.

Miin Pu Pachhunga hi a la hre ngai lo reng reng te an ti thin a, mumang ka neih an sawinaah hian, chu chu a dik lova. Pu Pachhunga chu ka hrechiang em em mai a, naupang kan ni a, ka be ngai lova. A inchei dan te pawh kha kan hria a ni. Tichuan zanah ka mu kha kan inhmu ta a ni.

“Ka pu, engtizia nge hetah ka hmuh che ? I thi tih ka hria a, mi zawng zawngin mak an ti a, an ui em em che a. Vanramah I kal daih tawh turah ka ngai che a. Mi an thih hian ‘Lalpa hnenah a chawl ta,’ kan ti a. Mahse I thihna a rei viau tawh si a, engtizia nge hetah ka hmuh mai si che?” ka ti a.

Pu Pachhunga chuan, “ Pathianin kei min hmu turin a rawn tir che a ni tih ka hrilh duh che a. Thih hnua thlarau awm dan leh hmangaihtu Pathian ropui zia ka hrilh dawn che a ni. ………………” a ti a. Keiin, ”engvangin nge I thih?” ka ti a. Pu Pachhunga chuan, “Kan nuin, ‘Kumin Krismas chu kan fanu Neihthangi  te nupa awmna Tezu-ah zuk hmang ila, khawhar taka Krismas an hmang tur hi ka khawngaih em mai,’ a ti a.

Tichuan kan driver nen kan kal ta a, Hlim takin an awmna kan thleng a. Reilote kan awm hnuah ka lu a na a, ka tawng thei ta lova. Kan makpa Zama’n doctor a ko nghal vat a.  Doctor chuan,’ A natna hi a na hle mai a, a damchhuah pui lo mai ang tih ka va hlau em, engpawhnise he damdawi hian injection kan ti ang a. He damdawi hian darkar 24 chhunga a tha lama a thawh loh chuan a thi ang. ’a tih hi ka hria a. Chumi rual chuan Vantirhkoh rual an lo kal nghal a, Lalpa Pathian, Engkimtitheia chuan nangmah hruai turin min rawn tir a ni,’ an ti a.

Pu Pachhunga chhungte hnena thuchah : – “In haw hunah Aizawl I thlen hunin tu hnenah nge I thlen dawn?” min ti a. “Ka u, C.Chhunbura te in, Mission Vengah a ni ang” ka ti a. “Chhuna chu ka hria a lawm, kan nau a ni a. Kan dawr kawtah  khan motor atangin chhuk la, ka nupui hnenah thu sawi ang che. Khawhar takin hun a hmang a. A hming chu Chawngi a ni a, Pi Chawng I ti dawn nia. Ka ruang chungah khan a tap nasa em em a. Lei lam a thlir a, Van lam a thlir thei lolova. Ka khawngaih em em a. A bulah ka awm reng a, ka tawngtai sak a, ka aw a hre thei si lova.

……………Thil panga a fate hmaa sawi tur ka hrilh ang che. I sawi zawh hunah thingpui a pe ang che ang a. I haw dawnin I chuanna tur chu kan kawtah a lo ding ang a, I kal mai ang,” a ti a.

Khatiang avang khanin ka chhuk a, kha tih lai te kha chuanin ka lu zawng zawng kha vaivut a ni mai a, ka tawp em em mai a. Tahchuan Pu Hminga, an manager kha dawrah a lo awm a, ka sawi ta a ni. “Ka mumangah Pu Pachhunga nen kan inhmu a, a thih dan chanchinte min hrilh a…………..thu ka chah che a ni, I lo hrilh dawn nia min ti a, ka hrilh duh a ni, ka pu,” ka ti a ni.

“A tlangpui han sawi the ?”, min ti a, a thu min chah ni lovin. “A a lung a leng lutuk ang, hmu lo mai rawh, a tap nasa ang”, a ti ta a ni. He thisenah hian ka hul tih ang hlauh ka ni ta a, ka hrilh nawn ngam tawh miah lo.

Tichuan ka thu vang vang a, motor ka hmu si lova. Han kal ta ila, in bia ila, ka sawi zawh vel awmah khan motor kha remchang tak kha a lo kal phei a, tah chuan ka chuang ta a, Sikulpuikawn thleng chuan ka chuang phei ta mai a, chumi a a thu min chah erawh chu ka pa pawhin min zawt a, ka hrilh lo, mah Pi Chawngi hnena sawi tur anih avangin, an family thuruk a ni.

Simna

$
0
0

Misual sim lo chuan chatuan ram a luah thei lovang. Sual rêng rêng chuan chatuan ramah hmun a nei dâwn bawk hek lo. Chuvangin misual Chhandamtu Isua Krista chuan sim duh apiangte chu lãwm takin A tanpui thîn. A thisen chu misual tân a far sî a.

Engtin nge mihring chu Pathian laka a fel theih ang? Engtin nge misual chu tihfela a awm theih ang? Krista zarah chauh hian Pathian leh thianghlimna nen inremin kan awm thei a; mahse Krista hnênah chuan engtin nge kan kal ang? Pentekos nî a mipuiin an sualte an lo hriatchhuah a, “Enge kan tih tâk ang?” tia an zâwt ang bawk kha tunlaite hian an la zâwt zêl a ni. Petera chhanna hmasaber chu, “Sim rawh u,”1 tih hi a ni. Chumi hnu lawkah, “Chuvangin in sualte thaibo a nih theih nân, sim ula, hawikir leh rawh u,”2 a ti bawk.

Simna hian sual vanga lungngaihna leh sual hawisanna a fãwmkêm a. Sualna hi a sualzia kan hmuh loh chuan kan bansan thei lovang; sual chu thinlung taka kan hawisan loh chuan nunah hian danglamna tak zet a awm thei bawk hek lo ang. >> Hetah Click-in Chhiarzawm Rawh

Source: www.thutak.com

POLITICS LUNGPHUM

$
0
0

(He thu hi Pi Hmingthanzami ziak a ni a. Tha ka tih em avangin ka rawn post a ni e. Lo chhiar ve ngei teh u)

Mizorama mipui tam berin Politics kan hriatthiam dan chu- thuneihna leh lalna inchuh (Sorkar siam) hi a ni. Politician kan tih zinga tam tak pawh hian chu chu an ngaihdan niin a lang. Engti zawng pawha thuneihna chan hi an tum ber a ni. Chumi atana a chaw chaha kan hman ber chu Development a ni a. Policy kan insiam that siak a; policy tha neih aimaha kan la ngaihpawimawh zawk chu, ‘Engin nge mipui hip ber ang?’ tih hi a ni. Congress-in NLUP an sem a, party dangte chuan sawisel reng chungin a aia tam sem dan an duang chhuak thap mai a ni. Hnam leh Ram erawh chu kan agenda-ah hian a tel pha lo em em a. Opposition an nih laiin mipui te rilru thawi nan vei awm tak te chuan an insawi thin a, a tak takah erawh chuan kan thinlungah veina a awm pha lo a ni. Hei leh chen kan thenawm nena kan ramri kan ngaihthah theih danah hian chu chu a chiang reng mai a ni.

State ramri chungchanga kan sorkar ten an duh ber chu- an sorkar laia buaina a thlen loh hram hi a ni. Thil eng emaw lo alh chhuak hlek a awm chuan official te tlantir vat vat a, hmehmih vat vat, remna siam thuai thuai leh thil a pangngai anga dah theih hram (status quo maintain) kha an tum leh duh ber a ni. Mizo mipui te thinlung erawh chu a dam chuang miah lo a ni. MNF hunlaiin Vairengte daiah MZP-in Zorun an sa a, zankhat pawh a riah hmain Mizoram sorkarin a thiahsak leh nghal a ni. Politics in a tum, HNAM HIMNA leh ZAHAWMNA te chu an tihchhan a nih hmel loh. ‘Kan lal chhung hi chuan buai rih lo e,’ tih chiah an ngaihtuah a ni. Tunhnai Congress hunah pawh hian kan buai chinfel dan chu kan hmuh theuh a ni- official te tlantir vat vat a, a ngai anga awm tura ‘remna’ siam vat vat kha a ni mai.

Politics kan hriatdan hi lal khelh a nih tlat avangin heng party te kutah hian kan hnam hi a him lo a ni. Mi hnam hruaitute leh kan hnam hruaitute inan lohzia entirna pakhat chauh han sawi ila- 1995 velah khan Arunachalah Chakma leh Hajong te hnawhchhuah tumin Student Movement a chhuak chiam a. A lo chhuahna chhan chu Election Commission-in Electoral Roll-a thun tura a tih vang a ni. (Chakma refugee te hi kan hriat theuh angin 1964 vela Arunachalah hian lut an ni a, tun thleng hian roll-ah an la thun ve lo a ni). Hetihlaia an State-a thuneitu chu Congress sorkar, Gegong Apanga hote an ni. Anni chuan Student te kha an vuain an man ve lo a ni maithei. Sorkarin a tih zawk chu- Electoral Roll-a Chakma te thun ai chuan Election hi kan Boycott ang, Kan nihna an zawng zawng, MLA leh Minister te, bakah, Central lam nena an inzawmna zawng zawng, an party nihna thlengin, kan bansan ang, an ti a. Chumai bakah, MLA hote kha Delhi-ah kalin Boat Club-ah nawrhna an zuk nei a ni. ‘Election Commission-in thun rawh u, a ti alawm’ tih vanga State pawna pemchhuak Tuikuk te kan umzui a, E Roll-a kan thun hram te nen chuan ram leh hnam chu a inhim hleih ngawt ang le. Hetiang mite kuta kan ram leh hnam hi dah zel thei kan ni em?

Mi thenkhat chuan Hmasawnna ‘Development’ hi Politics ni berah kan ngai niin a lang. Hmasawnna chak hi thil engkim chinfelnaah kan ngai niin a lang. Hei vang hi a ni ang, Central fatlum tih te chu inzawrhna tha takah kan hmang thin a ni. Amaherawhchu hmansawnna ringawt hi Politics a ni lo tih kan hriat a pawimawh leh khawp mai. Ram thenkhat, hnam thenkhat, ram hmasawnnain a nekchep em em te, ram hausa, a ram leilungfate rethei em em si te pawh sawi tur kan hria ang. Kan hmasawnna hi mi tlemte vanneihna leh a tam zawk te ‘hlawhfa’ maia min siamtu tur a ni thei a. Kan hnam nihna leh kan hnam nunphung min hlohtir vek theitu a nihna lai te pawh a awm thei a ni. RAM NUAM leh HNAM ZAHAWMA min siamtu atan Development hi chu a pawimawh. Amah lawng lawng hi chu Politics ber a ni lo tih kan hriat a ngai.

Chutichuan, kan ram politics-ah hian ‘change’ a ngai a ni kan tih hian, ‘Anni aiin kan tha zawk ang, Corruptionah kan fihim zawk ang, sum kan hailut hnem thei zawk ang’ tih mai ni lo deuh, politics lungphum- Ram leh Hnama innghat Politics, engkim aia Ram leh Hnam dah hmasakna- HNAM DINCHHUAHNA, HNAM HIMNA, HNAM ZAHAWMNA HI A TUM A NI TUR A NI. Thildang zawng zawng hi chu a pahnihna vek a ni. Ram leh Hnam tan hian ‘Vision’ kan nei a: RAM NUAM, RAM ZALEN, RAM THIANGHLIM. HNAM CHAK, HNAM HIM, HNAM ZAHAWM nih hi kan tum a ni a. Chumi ram thleng tur chuan tih tur(Mission) kan nei zawk a ni. A tobul fuh tawh lo, a nihna tur ang tak ni tawh lo kan politics hi chu, mitharin rilru thar nen siamthat tumin bei bei mah ila, puan mawih tawh, puanthem thara bel ang chauh a ni ang. Chu ai chuan, bul tanna dika bul tan that leh hi a ngai a ni.

BJP a rawn len chhoh tirh khan, Aiyodhya-a Ram Temple sak (Ram Janmabhoomi) kha thupui bera an rawn neih leh India mipuiten kan lo hmelhriat tanna a ni. Hindu party-ah ngaih loh theih an ni lo. Politics hi a tobulah a dik loh chuan a ler lamah dik kan beisei ringawt thei lo. Zirtirtu te hi hnam siamtu an ni kan ti thin a; zirtirtu kan lak dawn erawh chuan a thiam thiam ai chuan, Ruling Block President fapa te kha lak an ngai tlat thin a. Sorkar sikul Primary levelah te chuan, khawpuiah phei chuan zirlai tur pawh kan inhmu ta mang lo a nih hi. Sawi tur tam tak awm mahsela, sawifiah kan tum ber chu Politics innghahna lungphum dik leh dik lo hian a kal zelna tur kawng hi a hril nghal a, thil engkim mai inthlunkhawmna chu politics hi a ni, tih hi a ni.

HNAM LUNGPHUM

Mizo thalai, kum 20-40 inkar kan thih nasatzia hi kan vei theuhin ka ring. A na, a pawi, an uiawm mai ni lovin, ‘Reproductive age’ an ni a, politics takin hnam tan a pawi hle a ni. Mihring awmphung pangngai a nih loh avangin a chhan pawh kan ngaihtuah thin ngei ang a; puh tur tam tak pawh kan hre ngei ang. Chung thil tam tak zinga pakhatah chuan- a bulpui ber zawk pawh a ni maithei- Innghahna bulbal nei lo hnam kan nih vang hi a ni ngei ang. Innghahna bulbal neilo hnam han intih chu na kan ti maithei, mahse a dik tlat si.

Innghahna-Culture: Hindu te chuan an sakhua leh an culture hi kum sangbi teh meuh lo inphun nghet tawh an ni a. Hnam hnuaihnung ber atanga chi tha ber, rethei ber atanga hausa ber khuan an nunphung kawng tinrengah khuan, eng hun leh eng hmunah pawh enge an tih tur an hria a ni. Sakhaw biak dan, chhungkua, khawtlang engkim maia an tih tur kha ramri kham fel sa vek an nei a ni. Keni hi chuan tuna kan rama kan inbenbel pawh hi kum sangbi khat pawh a la ni lo a. Hnam nunphung (Culture) innghahna ber pakhat kan sakhua, Christianity kan vawnna chu kum za awrha upa chauh a la ni a. India ramah kan awm a, nunphung leh khawsakna, hmasawnna kawng tinrengah khawthlangho kan entawn a. Transitional period-ah kan la awm a ni tih entirna tha tak an sawi thin chu kan inneih danah hian a ni. Kan Mizo danin man leh mual kan inhlan a, sap tihdanin kawrfual leh veil nen, Kristian serh leh sang danin biak inah kut kan insuih a. Inthen nikhuaah te Mizo dan kan hmang leh a. A duh chuan India dan nena chawhpawlhin India Christian Marriage Act an hmang bawk a. He entirna atang hian hnam nun ngelnghet kan la nei lo tih hi a chiang hle a ni.

Innghahna-Hnam: Mi hnam te chuan innghahna tlak, thlamuanpui tham hnam an nei. Israel te leh American te hi lo en ta ila, khawvel khawilaiah pawh awm sela an sorkarin thlen phak loh a nei lo. An sorkar ropuina leh chakna zawng zawng kha mimal pakhat nunna phenah khan a awm a ni. Keini chuan kan sorkar kan en a, hnam himna leh damna chungchangah chuan thlamuanpui tur kan hmu lo a ni. Kan hnam lah chu Mizoram chhung ringawt kan en phei chuan kan tlem em em a, thlamuanpui tham kan ni hlawl lo. Vairengte kan pel a, kan ti em em a; kan ram chhugah pawh hian kan thlamuang chuangin a lang lo. Trade licence, relkawng, state boundary, International boundary, tourism, ILP- min tithlamuangtu aiin min tithlaphang rutu an ni a. Hnam lian, hnam chak, hnam ngelnghet chu ni ila hetiang hian kan dawih bik lovang. Hnam insuihkhawm kan sawi hian, hnam dinchhuahna atana a pawimawh ang chiahin mimal hian kan behchhan tur leh thlamuanpui tur hnam hi kan mamawh a ni. Mizoram chauh kan ngaihtuah thin avanga hnam tlem hi kan ni a. Kan chipui Myanmar, Chin Hills, Bangladesh leh India ram State hrang hranga awmte nen hian kan inpumkhata kan inunau hi kan hnam tan leh mimal tin tan hian a pawimawh em em a ni. Hnam hi identity min petu a ni si a

Innghahna-Sum leh Pai: Economics stability hi rilru ngelnghet leh thlamuanna min petu tur a ni bawk a. Mahse kan ram dinhmun kan en chuan- siam chhuah nei lo, thar chhuah nei lo, kan ni a. ‘Nil’ der em chu a ni lo ang chu, buh ei tur pawh thlahnih daih chu kan thar ve niin kan hotuten an sawi. Bawng, vawk, ar, sangha kan lalut a; thlai engkim, vawkchaw dawl leh vai anthur thlenga lalut hnam kan ni a. Heihi ram leilung kan neih loh vang emaw, buh bal that theih lohna thlaler ram te ni ila chuan hriatthiam theih pawh a ni ang. Mahse chutiang chu a ni loa, ram leilung kan nei a, thei leh thlai engkim a that duhzia kan hria a ni. Lo neih hahthlakzia, ram tih chereuna a nihzia, buh chin hlawklohzia hi kum sawmthum panga vel kan sawi tawh a. He kum sawmthum panga chhung hian buh hi kan la thar tam phah miah lo a, thlahnih tla reng kha kan la thar a ni! Kum sawmthum sawmli liam ta atang khan, mi tam berina kan eizawnna loneih chuan hma a la sawn miah lo tihna a ni a. Chu chu thalaitena kan innghahna kan nu leh pa te dinhmun chu a ni. Thlamuanna min petu tur economics stability kan nei lo. Thalaiten hna hmu turin eng party emaw belh fuh ngaiin kan hria a, a belfuh ve lo tan chuan beisei bo hlauh a ni a. Thawhrim ai chuan party belh fuh a hlawk zawk a; kan inkaihhruai dan dik loh avangin kan rilru a no em em bawk. Tichuan, sau takin han sawi ta ila- innghahna bulbal nei lo kan nih vangin kan thalaite nun hi a tlolo a ni. Hei vang ringawt pawh hian bultanna dika kan politics hi kan tan leh a ngai a ni.

Food Security– chungchang hi han sawi zui hlek ila-khawvel hian eitur a tharchhuah tlem chuan keini chang ni lovin khawvel hi a buai thei dawn a ni a. Eitur man hi a san chuan ram rethei te, hnam rethei te, mirethei te hi a tuar hmasatu kan ni leh dawn a ni. Khawvel sik leh sa inthlak danglam zel avang hian- tuilian vang emaw, khawkheng vang emaw pawhin tuna buh leh bal tharchhuaktu ram te hian thar lo ta se…emaw, indo vang emaw, harsatna dang vang te pawhin eitur hi kan ramah hian lo lut lo ta sela, eitur thar chhuahna tur ram tha tak nei hian, kan ram kan cheibawl loh vang chauhin tampui mitthi kan lo tuar ve ringawt dawn a ni. He ram tha tak min petu Pathian chu a zahawm ngawt ang le! Kan Bible chuan, ‘Lal pawh thlawhhma ring mi a ni’ tih kha min lo ziah sak diam tawh a ni. Kan thlaichi, local variety te hi i vawnghim ang u. Chi chhuah ve thei tawh lo, hybrid te hi innghahna chi a ni lo. Changkha rah dawng no nalh em em mai, han chhumhan a DDT nam huam mai te in ei fuh ve tawh ngai em? Kan hriselna thlenga khawih pawi thei hi kan la lut vak vak a ni maithei a ni. Kan mamawh khawp chauh hi chu kan ramah hian i thar ve ang u. Chutiang tur chuan a nawlpuia lo kan neih pawh a ngai lovang, a tuimi ten lo an nei ang a, sorkar erawh chuan ram leilung chu eitlak turin a cheibawl mai dawn a ni. Heihi hnam politics-ah chuan ‘basic needs- food, shelter, clothing’ kan tih ang deuha telve tlata ka ngaih a ni a, thildang tih daltu tur ni lovin.

HNAM RILRU

Pawl hrang hrangah te, kohhran hrang hrangah te, party hrang hrangah te awm darh thin mah ila, kan zavaia min la phuarkhawmtu chu kan hnam tanna rilru hi a ni. Hnam thil a nih tawh phawt chuan kan pawl hrang nihna rilru te dahthain kan tangrual thap thei thin. Hetiang hi ni mah ila mi tam tak chuan he hnam thuthlung kengtu party hi awm tawh chuangin kan hmu lova, MNF leh Indian National Congress-a awm hi a danglamna pawh awmin kan hre tawh lo; chuvanga Congress leh MNF leh ZNP, MPC tea awm darh mai mai kan ni a. Pawl tinah hian hnam rilrupu thahnem tak hi an awm vek a. A tam ber phei chu MNF a la awm te an ni nghe nghein ka ring. A that vang emaw, mahni hlawkna tur vang emaw lam pawh ngaihtuah lova, hnama rinawmnaa ngaia MNF a la awm tlat te pawh hi tam tak an awm a ni. Hengte hian NLUP dawn ve te chu an duh loh vang pawh niloin, hnama rinawmnaa an ngaih avanga NLUP te pawh lo hnawl ngam te an ni ve a ni. An hotute aia hnama rinawm hi an tam mai. Chutihlai chuan kum 10 an lo sorkar tawh chhunga an party zia leh an hotute ziaah hnam thuthlung kengtu zia erawhchu hmuh tur a awm tawh chuang lo. Hetihlai hian hnam rilrupute hi mi rethei leh harsa te chauh an ni lova, mihausa te pawhin hnam hmangaihna hi an nei nasa hlei hlei thei ve tho. Mihausa ram zau tak tak nei te pawh hian, hnam tan a nih chuan an ram te hi an surrender duai duai thei em em ang.

Chuvang chuan a la beidawnthlak loha, hnam rilrupute hi kan la inpawtkhawm thei a, thil kan la thlak danglam thei a ni. Politics dik lo avanga thil chhe tawh siam tha leh tur chuan politics dik a ngai a. He hnam rilru atang chauh lo hi chuan kan inpawtkhawm thei tawh lo thung ang. Hnam hmangaihna rilru chauh hi kan politics siamthatnana kan ingnghahna awmchhun ani. Chuvang chuan hnam rilrupute hi kan intelkhawm ngei ngei hi a tul a ni. Tunah hian bul kan tan erawh chu a ngai a. Tunah hian bul kan tan lo a nih chuan nakin lawkah chuan hnamrilrupu te hi chharkhawm tur pawh kan awm lovang tih a hlauhawm. Politics hi sumdawnna emaw kan tih vek hunah chuan bul tha hi tan ngaihna a awm tawh lo ang a. Hnam hian boral lam a pan tihna a ni ang. A la theih lai hian kan tih a ngai a, kan la theih lai hian tih a ngai bawk. Tuna keiniho hian engmah ti lo ta ila, ‘ka theihlaia engmah ka lo tih loh vangin hei hi a thleng a ni’ ‘ka theihtawp tal ka lo chhuah loh vang a ni’ kan la tih hun hi a thleng lovang tih hi a sawi theih loh. “Keini hi kan ngawih renga khawvar kan nghah mai chuan, hremna kan tawk mai ang…”

ENGVANGIN NGE TUNAH KEINI HIAN

Ram hi Lalpa ta a ni a. “Roreltu hi Pathian ruat a ni” tih ringtute kan ni a. Roreltu hi Pathian ruat a nih chuan, a rorelsak mipui te chungah chauh ni lovin, a ruattu Pathian chungah pawh mawh a phur bawk a ni. Hemi rilru nena ram rawngbawltu, Pathian tihmi, ama mimal nuna Pathian be pawp leh Pathianin a hruai theih mi ram hruaitu kan mamawh a ni.

Pathianin hnam hi a hruai dawn a nih chuan, a hruai theih mi mihringin hnam a hruai a ngai a ni. “Roreltu an sual chuan Pathianin mipuite a hrem thin” kan ti awlsam leh mai thin a. Mahse, “Roreltu an sual chuan mipuite an tlu thin.” tih hi kan sawi dan tur ni zawk awm tak a ni. Israel te chanchina kan hmuh chian em em chu, lal a that chuan mipui ten Pathian lam an hawi a, lal a that loh erawh chuan mipuite kha an tlu mai a ni. Pathianin Mosia hmangin, thilmak tam tak nen Israel fate Aigupta ram atangin a hruaichhuak a. Thlakhat leh a chanve vel an kal hnuah, Mosian Dan laa ni sawmli sinai tlanga a thangsan hlanin, Arona hoin sebawngno lem an lo be hman der a ni. Solomona fapa Rehoboama lal laiin, lal Jeroboama khan Israel hnam sawm te a hruai hran khan, “Jerusalema Pathian be tura an kal thin chuan Davida chhungte lakah an lung a leng leh ang’ tih a hlauh avangin sebawngno lem pahnih a siam a. ‘Heihi in pathian, Aigupta ram ata hruaichhuaktu che u kha a ni’ a ti a, mipui chuan an be mai a ni. Chutiang zelin lal a sual chuan mipuiten an bawhchhia a, lal sual pali panga hnuah lal tha pakhat rawn chhuak sela, mipuite kha Pathian lam a hawitir leh thei mai zel a ni.

Khang hunlai khan Puithiam te, Zawlnei te pawh an awm reng tho; Pathian thu an tlangaupuiin vaukhanna thu te pawh an chhakchhuak reng tho a ni. Mahse lal khan a pawm miau loh chuan an sawtpui vak lo niin a lang. Zawlnei te leh Puithiamte ngaihnepna lam ni lovin, Pathian khan hnam kha chu lal leh roreltute hmang khan a hruai niin a lang tlat a ni. Chuvang chuan Pathian tihmi mihring hi hruaituah kan neih a ngai a ni.

Hruaitu hi kan zawng a, kan dap rilru a; kan van a ni. Hruaitu tur tha hi chu nei ila, tiin mi tam tak hi hruaitu tha zui tur chuan kan inkau a ni; mahse kan duh leh kan beisei ang hi kan hmu mai si lo a. Kan nghak a, kan thlir a, mahse nghahchhuah tur a awm leh awm loh pawh hi kan hre chiah lo. Thil kan duh chuan, mi thil kan dil chuan a dawnthleng lam kan lo buatsaih ve phawt te pawh hi a tul thin a. A dawnthleng tur hi lo buatsaih phawt mai ila, Pathian hnenah kan dil ang a, Pathianin min pe mai ang tih hi i ring ang u. Party politics ah hian Pathian a inrawlh ka ring lo, hnam politics-ah hi chuan Pathian a inrawlh thin a ni. Tuna kan ram leh hnam dinhmunah hian Pathian hi a inrawlh a ngai takzet a. Pathian lam kan hawi a, Pathianin min tihdam kan ngai a ni, a nih loh chuan kan boral thei takngial dawn.

Kan zawlnei ten an lo sawi thin, ‘thim thuahhnih’ tih te, ‘zoram khawvar’ tih te mi tam takin an buaipui a. Hengte hi a lo thleng ngei dawn pawh a ni ang; thuthluanga lo nghah thlen mai chi chu a ni lo. Kan hmalam huntawng tur chu engpawh nise kan lo inbuatsaih lawk hi a ngai tho tho mai, a zawlnei thu ngaihtuah miah lo pawhin. Kan hnam leh ram hi thangtharte tan kan kan lo buatsaih lawk a ni a. An tawn tawn tawng tura thlir liam mai tur kan ni dawn em mi? Tun hunah hian Zoram veitu tam tak an awm a. Mi tam tak hi kan ram leh hnam tana tawngtai hi an awm reng a, hruaitu min pe tura dil pawl pawh hi an awm reng bawk a ni. Pathianin kan mamawh tak hruaitu tur chu min pe mai ang tih hi i ring ang u. Kan dil a, a dawhthleng lo siam mai hi kan tih tur a ni e.

Ziaktu-Hmingthanzami 26 Jan 2015

Ka Ngaihtuahna a Awm Thin Thenkhat

$
0
0

1. Hmangaihna hian chatuan a daih a, zaidamin dawhthei viau mahse hremna pawh a neive thin tho mai.

2. Mipa chuan hmeichhia a zah tur a ni a, chutih karah hmeichhia chu zah turin a khawsak a ngai ve bawk.

3. Mihring che muang tak mai thiltihpui an hreawm duh phianin a rinawm. Mihring che vawt vawt pawh an thiltih a phelh pheng phung duh hmel. Viak-ṭha tak erawh thatchhia an vang phian thung awm e!

4. One’s dream may falter but to give up is a failure.

5. Rilru hah em em tihrehna ṭha tak chu thil ṭha leh lawmawm lam ngaihtuah tlat a ni.

6. Politician-te inkar ni lova midang hnehsawh hmang deuhte hi mawl tak an nih loh vek leh intifing chhaw veh vawh tak an ni duh viauin ka hria. Pi leh pu ten, “ṭawngkam ṭha-in sial a man,” an lo tih thin kha a dik chho zel dawn niin a lang.

7. Mi rinawm chuan midang pawh chutiang turah chuan a ruat fo thin. Mi diklo leh mi lepler-te chuan midang pawh chutiang tur chuan an ring rilru ve tho bawk thin awm e. Mahni rilru put ang hi midang put tir tumna hi mihring tam tak zia zuk ni thin tlat pek a!

8. Midang kan ṭanpui hian thinlung chhungril a hlim a, chumi chuan kan thiltih tur hmachhawn zelnaah phur tak a tih theihna pawh min pe ṭhin a lo ni.

9. Thank God humans are born “somebody” and not something else!

10. Inzahtawnna neih hi mi pangai nihna a niin ka hria. “Nangmah I inhmangaih ang bawkin I vengte hmangaih rawh,” tih nen pawh a inzul viau awm e!

11. I hriat chu hria la, I hriat loh chu hrelo ngam bawk ang che. I rilru-in dik a a ngaih kha a diklo thei tih hria la, i hriatna (source) pawh chhuikir hmasa fo ang che. Tichuan rawn tlak i ni fo dawn nia.

12. Mahni ṭawng chin umphak tum zel hi mi puitling nihna niin ka hriat tlat pek chu!

13. Thawhrim rah chu a hlu a, thawh loh rah chu a hlu lo!

14. Harsatna kan tawh hian kan nihna, kan chhungril kan phawrh chhuak fo ṭhin. Thlasik khawro lai a ram leilung a lang chiang zual ṭhin ang bawk hian, kan nihna, tunge kan nih leh enge kan nih theih tih chu harsatna leh hreawmna tawrh lai hian alo lang chhuak thin!

15. Ka upa tawlh tawlh a ka chhungte leh ṭhiante hlut zia ka hre zual zel e.

16. Mipa chuan “Pa” takin zaidam a zir. Mipa chuan pa takin mawhphurhna hlen a tum hram ṭhin a. Mipa chuan bialnu emaw, nupuite emaw a vau khur khur ngai lova, pa takin an thusawi a ngaihthlak sak zawk ṭhin. Mipa chuan mipa a nih a hria a, inchhung chetah hmeichhia ten puih an ngai a ni tih hriain hlim hmel pu takin a pui fo ṭhin.

17. Chapona tel lova induhna te, hmuhsitna tel lo leh thawhlawm thawh hnem be tlawn lova Kristianna te, party ruih chilh lova mi ṭha thlan duhna te, development pawisa eiru lova ram tan a hnathawh duh tlatna te, Mizoram pawn a kan chipuite mihrang ang a en lova, vai, Takam leh Tuikuk-te mihrang an nih zawk hriat duhna te, a lang a tuai nuihzat a thimtham kar a kawp leh hreh hauh siloh simna te, hawihhawmna vawng tlat a NGO enkawlte, ngaihsamna aia thil chik peih-te, dan leh hrai zahna chang hria a kan khawsak hunah te leh, dan kengkawhtute pawhin an tih turah hlauh nei lova an thawh ngam hunah chuan Mizoram hian lemchang nun a nung lovin Pathian nung bia tiin ramdang mi ten min la fak hle tur nia!

18. Thawhrim rah chu rilru hlimna, eiruk rah chu mi huat ruk hlawhna.

19. Pawisa hlutna hre tur chuan thawhrim rah a nih a ngai ṭhin.

20. Dâktawr ten natna chi hrang hrang anti dam thei, mahse thinlung na erawh chu a neitu chhelna leh beiseina neihah a inghat thung si!

21. Hringnun a pawimawh 7 te:
a. I hun liam tawh ngaihtuah run lo la, I tun hun I hmang ṭha thei zual sauh ang.
b. Miin an ngaihdan cheah buai suh, I thu a ni lo.
c. Hun hian engkim deuhthaw a liampui thei. Hun pe fo rawh!
d. I nun leh midang nun khaikhin ngai suh la, an nunah ngaihdan nei bawk hek suh. Eng thil chiah nge an paltlang I hre lo.
e. Nun kalphung chhut buai lutuk suh, hriat loh kha a pawi hrih lo thei. A hun takah ṭul chu I hre tho ang.
f. I hlimna kawng daltu leh siamtu chu nangmah chiah I ni.
g. Han nui seih mai teh khai, khawvel a harsatna I ta vek a ni lo tlat!

22. Hnam inlungrual nitur chuan tawng hman zau ber (majority) chuan, tawng hman tlem zawkte (minority) chu a huikhawm a ngai thin. Chutiang chuan hnam zahawm tham, hnam lian leh chak tak anni thin.

23. Chhungkua a awm hi a hlu em em a, chhungkhat-laina kan nei hian a ti phuisui zual awm e. Mahni chhung leh khat hrelo, ngaihsaklo leh inhrelo an tam ta hle mai, a pawi takzet. Chhungkhat chu kan tu leh fate thleng hian inhre tawn turin kan intlawhpawh zeuh zeuh a pawimawh; hun kan insiam mai tur niin ka hria. Hnam darh/ṭhendarh a hlauhawm ang hian chhungkhat pawh hi kan darh I hlau viau zel ang u. Mimal tinah ṭhianṭhate an hlu, chhungkaw tan chuan chhungkhat lainate an pawimawh em em thung.

24. A tu a mai pawh hian tlin lohna kan nei ṭheuhin ka ring. Chutia “tlin lohna kan nei ṭheuh” han tih chuan, tlinna kan ngah zawkin ka ring lawi si. Tlin lohna lai tlemte inhriat sak ai chuan kan tlinna lai zel hi inhriat sak ta ṭhin zawk ila “ngaitnatawm” kan ni zel mai awm e!

http://henryvangchhia.blogspot.com/search?updated-max=2015-07-16T05:30:00-07:00&max-results=1&start=1&by-date=false

Sakhaw hruaitute thusawi

$
0
0

“Miin i chunga an tiha i duh tûr ang bawkin mi chungah pawh ti ve rawh.”
Isua Krista (Christianity)

“Thatna chuan thatna a hring a, sualna chuan sualna a hring.”
Buddha (Buddhism)

“Sawi aiin ngawih hi a lo tangkai zâwk a ni.
Chapona aiin inngaihtlawmna a ropui zâwk a; thinrim aiin inremna a ropui zâwk a lo ni.”
Mahavira (Jainism)

“Mi thate ngainat nih a tha a, mi sualte huat hlawh a tha bawk.
Thatna chu thatnain thungrûl la, sualna chu diknain thungrûl ang che.”
Confucius (Confucianism)

“Ka chunga thate chungah ka tha a, ka laka sualte chungah ka tha a. Tichuan engkim mai hi a tha a ni. Tih tak meuhva tite chu tih tak meuhvin ka thungrûl a, ti mai maite chungah pawh tih tak meuhvin ka ti a. Tichuan engkim mai hi tih tak nain a khat thin.”
Lao-tze (Taoism)

“Thatna chu a tha reng a, sualna lah a sual reng a ni.”
Zoroaster (Zoroastrianism)

“Mi retheite chunga that chhuah a, an thlan tla a ro hma ngeia hlawhfate hlawh pêk tûr a ni.
Mohammed (Islam)

Alexandrapur Rammut Vawi Hnihna !

$
0
0

Rev. Dr. Zairema’n KTP General Conference  1961-ah, “Cachar phaiah hian kan piputen milu an lak zah tal hian Chanchintha avanga nun chan huam ila, hruaitu emaw zuitu emaw nih ka huam,” a tih thu chuan thalaite rilru a khawih hle a. Hmarthlang Presbyterian (NWP) KTP Mualvum Conference, 1961 chuan phaituala rammut thu a rel ta a.

A hmun atan chuan Bengkhuaia pasaltha hovin British mi Winchester-a an thah a, a fanu Mary an man na hmun Alexandrapur, Chalmara thingpui huan tlang ngei ni se. A hun atan kum 92-na champha 23rd Jan, 1963 zing dar 8:00  ni se tih chu kan lungrual he a. A thupuiah, “Thisen Phuba Chanchin Thaa Rulh” emaw “Thihna Hmunah Nunna” emaw “Sual Thupha Chawina” tihte sawi a ni a. Thalaite rilruah Vaiho zinga sual thupha chawi chak lohna a awm deuh nge ? “Alexandrapur Rammut Vawi Hnihna” i ti phawt ang tih a ni ta a.

Pastor Zairema, Silchar-a Missionary-a awm chu kan dawr a, min phurpui thiam hle mai a. Ram enthithlai tur, Chalmara leh Kristian unaute dawr bawk turin mi 5, 30 Nov 1962-ah Upa Tluanga, Upa Enga, Pu Saikhuma, Tv.Thanglura (MCS ni ta) leh Tv. Laldailova (Doctor ni ta) te kan tir a. Chalmara te, Rev. Luka te, Hachhek tlang dung KTP te an lo phur em m mai a. Winchester-a an thahna tlngah Bengali putar deuh maiin a hruai a. An thah dan leh Mizo Pasalthain serthlum kung behchhana a kahna sertlum kung tar deuhte a kawhhmuha. Winchester-a tlukna lai a tihah chuan bawkkhupin an tawngtai a. “Kan tap nasa theuh mai,” an ti.

Committee-in “Winchester-a thahna tlangah kum 92 Champhaah Halleluia Chorus kan sa ngei tur a ni. Za rual talin zir ni se,” a tih avangin Tv.Rualchhinga, Durtlangin a hruai a. Branch tinah kan zir bawk a, sum kan tuak theuh bawk a. Tichuan theih ang tawka inbuatsaihna chu a lo kim thawkhat a. A hun leh ni pawh a lo thleng dawn ta a.

Chawlhni 20th Jan 1963-ah Diakkawn Biak Ina min thlah turin Missionary upa ber J.M. Lloyd-a leh Pastor upa ber Rev. Liangkhaia leh Central KTP hruaitute sawm an ni a. Aizawl nula leh tlangval eng emaw zat an lo chhuak a, Diakkawn Biak Inah Pu Lloyd-a chuan, “Nunrawnna thiltih a tawp ta a. Chanchin Tha puanna hun tha a ni. Thihna hmunah Nunna zuk thlen ngei ang che u,” tiin min chah a. Pastor Liangkhaia chuan, “Thalai Pawl ten hetiang tihna chang an hriat chuan, keini hranghluite awm lo mah ila, kan Zoram Kohhran zawng a din ngheh theih tawh dawn hi,” tiin min fuih a.

Kan thawmhnaw te tel felin 21st Jan Thawhtan zingah Kolasib dai Project Vengah kan innghakkhawm a. Kan zinga upa ber ve ve Pastor Liangkhaia leh Pu Khanpuia, ringtu nih vanga Lalzika sawisak leh hnawhchhuah ve vein tawngtaiin min thlah a.

Tichuan a nawlpui ber mi 500 dawn lai chu kan chhuak ta a. Khawpui nula tlangval mahni thawhnaw leh mutbu ak a, ni 2 lai thingtlang kawng mel 50 vel kal tur pawh chu an zam lo hle mai a.

Tuichhuahen lui kan kan a, thinglubul tlang kan lawn liam a, Saihapui kan kan a, Dairep tlang kan lawn liam leh a. Kalapahar bulthut Lalramthar (Tuikuk khua) kan thleng a, Bairabi-ah eirawng min lo bawlsak a, kan riak ta a. Zing 6:30-ah Biak Inah inserhna inkhawm kan nei a. Chaw kan ei a, kan inthen ta a.

Saitluang zawh zelin ramri hrulah kan innghakkhawm a. Tlang ram mel 3 vel kan kal hnuin Gharmurra phai chu kan thleng a. Phaizawl kan kaltlang hnuin Tlawng lui kan theng a, Lawngin kan inthiar kai a, Gharmurra Bazarah kan chawl a. Thingpui dawra ei tur awm zawng zawng kan ei zo vek mai a. Barkataki, Commissioner leh a hote an lo thleng ve a. Chawhnu lamah Bus awm zawngin Alexandrapur panin min hruai a, a hnuhnung ber chu khawvar dawnah kan thleng a.

Hetah hian vai ringtute leh Hachhek tlang dung thalaite’n eirawng an lo bawl a, mi 807 kan thleng tawh a. Pastor leh Missionary 13 an tel bawk a. Bengali Kristian leh Hachhek tlang dung Kristianten Thingpui huan neitu Pu Chalmara hovin min lo hmuak a. Pu Chalmara kudam leh buh in te ruakin buhpawl an lo phah a, in pangngaia leng rual kan ni si lo va.

Winchester-a thah ni leh hmun champhaah chuan zing dar 8 velah kan kawi chho ta nguai nguai mai a. Mi 807 kan ni tawh a, a thlirtu mipui an pungkhawm bawk a. Bangla hmun hluiah chuan bungbel kehte an lo dahkhawm a. Tlang pawng nuam tak chu an lo sam fai a, an sam faiah chuan kan leng lo hle a.

Kan han inrem fel a, Tv Lalzarliana, Secy CKTP-in Bible chang Matthaia 28:18-20 chhiarin min hruai a, “Tuh hma kum 92-ah khan kan pi pu ten mi tam tak an that a, salah an hruai bawk a. Vawiin ni ang leh hmunah hian Winchester-a an that a, a fanu Zoluti salah an man a. Tunah chuan chutiang chu kan duh tawh lo va. Mi nunna lak chu chatuan nunnaa rulh leh kan tum a ni. A thlawnin kan hmu a, a thlawn vekin pek kan tum,” a ti a

Rev.Zairema’n Sam 103, 106, leh II Korinth 5 chhiarin a tawngtai a. Tawngtaina Rev.Thanfianga leh Upa Nandi-a ten an hmang a. Chutah Halleluia Chorus, nula – tlangval 100 rual zetin an han sa a. Pu Rualchhinga’n thangte atangin a hruai a- “Khawvel ram zawng zawng hi chatuanin, Kan Lalpa leh a Krista lalna ram a lo ni si” an han tih lai te chuan lungchhe mittui nen a tam berin kan ngaithla a. Pu Lloyd-a pawhin a hnuah, “Handel-a’n he hla a phuah laia zel anga awm ang kha niin ka inhria,” a ti hial .

Chutah kan zavaiin tawngtai rualna kan nei a, mahni tawng theuhin, Pu Lloyd-a pawh Welsh tawngin a tawngtai ring hle. A lungchhe hle niin ka hria, Upa Hmangaiha’n a ti. A tawpah Kan Missionary Rev.Lloyd-an malsawmnain min tin a. Ngui nghuaiin tlang pang kawng kawiah kan chhuk thla duah duah a………..!

 [He post hi Alexandrapur Rammut Vawi Hnihna, Pu V.L.Nghaka lehkhabu Sakawrhmuituai liam Lalram ka zinna tih atanga kaih tawi a ni]

 


Pawisa bag(purse) chhunga Isua thla.(Sunday pual)

$
0
0

Rel-a passenger ticket enfel tupa chuan Rel pindan lian tak chhunga mipui chuang tam tak ticket chu a check fel zel a, mi an taw tem avangin a sawt thei lo hle a. Mipui karah chuan chhuata pawisa bag hlui tawh tak, pawp hrep hrup hi a char ta a, “Hei tut a nge? Tu pawisa bag nge?” tiin a han lek chhuak a, tuma’n an chhan mail oh avangin a chhung chu a han en a, pawisa tlem leh Isua thlalak hi a lo awm a ni.

Putar pakhat hi a rawn ding chhuak a, “Ka ta a nih kha, min pe rawh,” a rawn ti a, chu putar chuan hahmai pakhat mah a nei tawh lova, mahse hlim hmel pu tak hian, “Khawi ka bag chu” a ti han leh a.

Checker chuan, “I ta a ni ngei tih I fiah a ngai a lawm, engtin nge ka pek ngawt theih ang che” a lo ti a. Putar chuan, “Ka bag chhungah khan Isua thla ka dah a, ka pawisa nen” a han ti leh a. Checker chuan, “A! engati nge nangma thla tar lova, Isua thla I dah the hlauh va…” tiin a han zawt leh a.

“Ka pu, ka thlalak ka dah lohna chhan ka hrilh ang che, min lo ngaihthlak sak hram t ache, lo thu lawk teh” a han ti a, an thu dun a, Isua thla a tarna chhan chu a hrilh ta a.

Putar chu a han thaw kawk kawk a, “Ih e… he pawisa bag hi School naupang ka nih laia ka pa min pek a ni a. Chutih lai chuan ka nu leh pa thlalak hi ka tar thin a. Ka lo tlangval chhoh hnu chuan, ka nu leh pa thlalak chu la chhuakin ka thlalak nalh tak mai chu ka tar ta zawk a.

Hun a lo kal zel a, nupui hmeltha zet mai ka nei ta a. Ka nupui thlalak chu ka tar leh a, ka en ning thei ngai lo. Fapa kan lo neih hnu chuan, ka fapa chu ka atchilh leh ta a, tichuan a bulah ka hun tam ber hman ka duh a, Office ban te hi ka nghakhlel thei ta hle mai a. Ka fapa chuan min luahkhat a ni ber mai… Tichuan, putar chu a mittui a parawl ta teuh mai a, lungchhe aw tak hian- Ka nu leh pate chu an lo thi ta a, nikum mai khan ka nupui thlakhlelh ngawih ngawih chuan min boral san leh a. Tichuan ka innghahna neihchhun ka fapa chuan a nupui fanaute buaipui reng rengin a hun a hmang ta a. Ka tan hun a nei ta ngai lova, aw!! Ka hmangaih te chuan min kalsan ta vek tihna a nih chu! tumah biak phak an ni tawh lo. Ka khua a har vawng vawng thin a, mahse tunah chuan thian tha, englai maha min kalsan ve tawh ngai lo tur ISUA ka char ta a. Ani hi chuan min kalsan ve ngai dawn lo tih ka hria a, ka bul hnaiah a awm reng a, min thlamuan thin a ni. Aw! Tun hma khawhar reng renga ka awm laite khan lo hmelhriat ni ila… ka nupui fanaute ka hmangaih ang khan lo hmangaih ni ila chuan, khawhar leh lungleng reng rengin ka awm lo tur… a biangah chuan a mittui a luang ta zawih zawih a.

checker chuan ngawi rengin a bag chu a pe a. Rel a din veleh lehkhabu dawr a pan vang vang a, Isua thla a bag-a tar ve tur chu a lei ve ta a ni.

Isua hian, kan nun kawng min zawhpui hi chuan engkim hi a lo danglam thin a, thlamuanna leh lungawinain kan nun kawng min zawhpui thin a ni.

“Thlamuang takin ka mu ang a, ka muhil bawk ang:
Lalpa, nangmah ngei hi a ni, mahni chauh pawha him taka mi awmtir thin hi ni” (Sam 4:8)

Sunday hman nuam vek u le.

Thulakna: Loisi chanchinbu July,2012 issue. Lettu:Rothuami.

American Diary- Mani Shankar Aiyar

$
0
0

He thil hi ka chhuk ka chhoh, ka vah velna ah ka hmu teh nawlh a, sap ram zin theuh theuh hmuh dan a inang chiah lo a nih hmel. (In chhiar nual chu ka ring tho a) Ka chhiar lai hian Pu HV-a hi ka mitthlaah a lo lang reng mai..haha..

Not All Water Sparkles

My son-in-law had upgraded us to “Premier Class” for our flight from Chicago to Los Angeles. As we settled into the comfortable-looking leather seats, the haggard, harassed, aged air hostess lumbered up to us and demanded in a rasping voice, “Anything to drink?” Why not? So, “Champagne,” said I. “No champagne,” came the response. “A glass of white wine, perhaps.” “Sure,” she said, flinging a plastic cup of the most ghastly plonk at me, and a diet coke for the wife.

There followed an unappetizing plate of cold pasta (no choice, the lone item on the menu). Arriving in LA, it took nearly an hour for our luggage to surface. Where on earth was the famed excellence of the services industry in the private sector? Oh, Air India, why don’t you fly to the West Coast?

Chhiar zawm duh tan – click zeuh

THALAITE LEH THEOLOGY

$
0
0

THALAITE LEH THEOLOGY ZIR

By. Laldintluanga

Mizoram chhim leh hmara Pastor hmasate kha Cherra Thelological college-a zir chhuak te an ni hlawm a. Kum 1930 vel atang khan thuhril thilpêk nei tha Tirhkohte kha chu pastor atana nemngheh an ni a. Hun a lo kal leh deuh a, Cherra zir zo chauh Pastor-ah nemngheh tawh tur tiin kohhranin a rel a.  Chu policy chu mi thenkhatin an helh deuh a ni ang, mi hlimte ânhla pakhat chu, “Cherra zir kher an tha bik lo, Petera pawh Cherra-a a zir kan hre bik lo va. Cherra chhuak lo pastor-te hian thusawi an thiam hlei hlei” an ti thin an ti. Harhna boruakin min nan apiangin heti lam boruak hian min chim ve zel a. Pathian thu zir ngaihtheih lohna emaw zir mi te ngaihsan lohna hian tun thlengin kan ram min la chiah a, mi vengva chin (Intelectual)-a ngaih zingah meuh pawh he ngaihdan la vuan tlat hi mi engemaw zat kan la kawl tho mai hian Theololgy zir kan la ngaihpawimawh loh zia a ti lang. Chuvangin kan thupui ‘Thalaite leh Theology Zir’ tih hi sawi tawk awm thei lo khawpa pawimawh a ni.

Theoology zir a tulna chhan:

Harhna a lo thlen apiangin harhna hruaitute boruak kengtu ber an ni a, zir mite ai khan ngaihsan an hlawh zel bawk a. Thusawi lamah nise a sawi thiam leh sawi huai hlei hlei an ni bawk si a. Mi tam tak tan chuan zir mite han mamawh vak ngaihna a awm lo reng a ni. Kum 1950 chho velah khan Mizoramah ‘Khuangtuaha pawl’ zirtirnain a hrin chhuah ‘Ramthar zai’ an tih kha a rawn lar hle a. Heng ‘Ramthar zai’ an tih te hi a phuahtu ber hriat a har tawh hle naa, kohhran invawnna leh Pathian thu zirna aia mahni awmhawp thu ti rautute thu leh hla a ni tih an hla atang hian a hriat a ni. Chung an hla thenkhat te chu: –

Kan Zirna khawl zawng a dang ngei e,

Cherrra  val leh B.D an vai ta si a,

Kan nambar sang lur e sang lur e.

 

Cherra leh B.D i chhing ngei dawn,

Hnam tin sel vel Chalpel run liana hnawng hnu,

Zion champion a tling ngei ang.

Kum 1930 vel khan thlarau thilpêk uar zual atang khan ‘thlarau mi’ an lo chhuak a, thlarau zalênna chang sang zualte chuan, “Taksa thiltih reng rengin Thlarau a khawih pawi phâk lo va, thlarau mite inkarah chuan lak thiang lo leh khawih thiang lo a awm hek lo. Dan chu tisa mite tanasiama ni a, thlarau mi erawh chu dan chunga lêng a ni” an ti a. A then chuan Hmawngkawnah thlarau mite khawpui ansiama.

Dana ûang ûang suh ka nau i ni,

Kalvaria thuthlung kan inhlan ni khan,

I tel ve lo khawnge i awm le? An ti tawh mai a ni. Thlarau par han tlan a, mihringa phûrna lo so chhuakin a thlen mihring ngaihtuahna leh chakna hian a tha zawng leh kawng dik pan zawnga min hrûai loh chuan, mi chunga leng nia inhriatna leh chumiin a rah chhuah kohhran invawnna hmuh rona hi thil awm ve reng a ni a.

Kan ramah hian pawl penhleh te te, kohhran tia han chal ngam ni si lo, tlawmngai pawl anga tangkaina nei tehchiam bawk si lo, Thlarau hming chhala eng pawl pawl emaw inbawk hrang fir fer hi kan ngah hle a. Henghoten an chhal ber thin chu an mahni âwmhawp thu tihrau chiam a, mahni zawl tleipuina nena vai deuh riaia thlarau par tlan hi a ni awm e. Mahni thlarau nun chu sawi loh khawtlang invawnna thleng pawha khawih pawi thei thil a nih avangin heng thlarau ze nawi changtute hian thil an khawih pawrin an chênpuite khawvel an tichihchawm hle thin.

Zîrna  mit atanga a fiah bîkna chu:

Bible hi Pathian thu a ni a, Pathian inpuanna mihringinkandawnna a ni. Mahse Bible thu zawng zawng hi Pathian thu vek erawh a ni lo. John Stott-an a sawi angin Bible hi Pathian thu a nih ang bawkin mihring thu a ni bawk. Joba lehkhabuah chuan, “ka chungchangtu dik takin in sawi si lo” tia Pathian sawi ngei pawh a awm (Job.42:7). A ziaktuten an ngaih dan an thun tel emaw, an nghahhleh zawng emaw ziak a awm nual bawk. Thu harsa hriatfiah hleih theih loh, an hun lai context mila hrilhfiah ngai chi tam tak a awm a.Kantawng hman a dang hle a,kanculture pawh a inang lo.Kantawng hman a hran avanga Bible lehlin sual pawh hi tam tak a ni. A ziaktute nena tawng hrang leh culture hrangkannih avanga,kanharsatna tawh thin hi a tam hle. Lal Isua thusawi leh tehkhinthu tam tak pawh hi a hun lai context hriat loh chuan hriatfiah hleihtheih a ni lo a. An hun laia an beram vulh dan, an Grep chin dan, an eizawnna leh an politics kalphung thleng hian a ziaktute ngaih danin a hruai nasa hle bawk a. Entirna thenkhat lo tarlang ila:-

Joh.10: 7-a Lal Isuan, “Kei hi Beram kawngkhar chu ka ni” a tihte hi hrefiah tak tak tur chuan an hun laia beramputen beram an ven dan atangin hian a fiah a, a ngaihnawm bik. “ka ta ka hria a , ka ta pawhin min hria” 10:3-ah “beramten a aw an hre thin a;  ama beramte chu an hming theuhah a ko thin  a. A ta zaawng zawng a chhuah tir veleh, an hma a hruai thin a, a aw an hre si a. Mi   dang zawng an zui lo vang a, an tlanbosan zawk ang; mi dang aw zawng an hriat loh avangin” tih thute hi a hun laia an beram ven dan hriat chuan a fiahin a ngaihnawm duh hle.

Bible ram mite zingah chuan berampute kha naupang an ni deuh zel a. Chhungkuaa mipa naupang ber chu beram vengtu a ni deuh zel a, Arab loneituten beram vulh leh lo neih an fâwmnaah chuan a ni bik a. Fapa upa zawk a lo thanlenin lo lamah a nu leh pa pui turin a inhmang a, beram enkawl hna chu a nau mipa hnenah a hlan thin. Chutiang chuan fapa upa lam atangin beram enkawl hna chu an inhlan chhang zel thin a ni. (cf. 1 Sam. 16:11).  An beram te hming kha an thliarhran theihna theuh turinan vuah sak thin a, an tam loh phei chuan an hming an vuah kim vek thin. Beram rual eng emaw zat thlîar hran a lo hun chuan beram pute chu an ding theuh va, an beramte chu an ko va. Beramte chu an han dak a, an han zi deuh nuaih nuaih a, mahni pute theuh te chu an zui ta thin a ni. An mahni pute aw chu an hre hrang vek thei a ni. Mi khualte pawhin an koh dan zirin an ko ve fo thin a, mahse an inzui tir thei ngai lo. Lal Isuan, “Mi   dang zawng an zui lo vang a, an tlanbo san zawk ang; mi dang aw zawng an hriat loh avangin” (Joh 10:4-5) tia a sawi hian a fiah kuar thin.

Beram pute chuan beram tla darh nuaih pawh hruai khawm dan an hre hle. Beram tla darh nuaih karah berampu chu a ding a, a han au va. A virvawm khan a ngaihsak lo deuhte chu a han vawm a, an ngaihven ta theuh tih a hriat chuan a hruai ta thin a ni. An kim vek tih a hriat hma chuan a hruai tan mai lo.                                                                                                                                          (cf. Ezek. 34: 12-13). An kal lai chuan an hmaah a awm deuh chawt a, a chang chuan an sirah te an hnung lamah te an kal thin a ni. Tlaia an huanga an khungkhawm dawn phei chuan an hnungah a kal thin a ni. Hnung lam atangin a kal pengte chu an khalh dik a, ransa dangin a ruk tea a lo beih loh nan a veng thin a ni. Beram rual chu tam tak an nih phei chuan a vengtuin hma a hruai a, a puituin a hnung a dawl thin a ni. (Cf. Isa. 52:12).

Hei bakah hian tunlaikanramin a mamawh leh Bible sawi dan ni lo deuhakanhrilfiah thin tam tak a awm a. Chung zinga pahnih khat chauh lo tarlang ila:

1) Pathian Felna tia kan Bible-in a sawi thin hi eng nge ni? He tawngkam hi Greek tawng chuan “dikaiosune” tih a ni a, Hebrai tawng chuan “tsedeka” tih a ni. Saphoin righteousness an ti a. Keinin ‘felna,’ ‘thiamchantirna’ tiin kan tawngin kan let a. Hebrai-hoin “felna” an tih chu Court tawngkam  a ni a. ‘Dan anga thil ti, dan khap lo’ titu chu “mi fel” an ti thin. Rev. Dr. Zairema chuan, “Mizo Kristianten ‘felna’ tih hi Bible tawngah kan hmang tawh a, mi thiam te pawhin an hrillfiah zing hle. Mahse kan rillruah Hebrai-ho rilrua chuang lian ber, rorelna thu hi a la lang hleithei lo. ‘Pathian felna’ kan tih chu hria emaw kan inti a, engkim tha taka a tih chu kan ngaihtuah tel a, a rorel dikzia thu erawh chu kan ngaihtuah tel vak lo,” a ti a, a dik hle. Paula’n Rinna avanga thiamchantirna thu a sawi dan hi a ngaihnawm hle. Rorelna hmaah thiamkan chan dawn chuankan dik zia te, pawikan khawih loh zia te sawi a ngai a. Mi dangin min sawi sak dawn pawhinkan dikzia a tarlan a tul thin. Paula’n thiamchantirna  a sawi hi chu chutiang a ni lo va. A Greek tawng awmzia leh a thu tum berkan zir ngun chuan “mi sual pawikhawihtu kha, a pawikhawihna kha thai bosakin a awm a, mi felah pawm a ni ta,” tihna a ni mai. A sual lohzia fiah tumna a awm lo va, ‘mi felah siam a ni,’ tihna pawh a awm lo, ‘mi fela pawm,’ ‘mi fela chhiar’ a ni ringawt a. Pawi khawihtu a nih ang taka hrem leh tihlum phu kha ‘fela pawm’ a ni a, chu mai pawh chu a ni lo, a fa hmangaih tak atana pawm a ni. Thhiam channa a ni lo va, thiamchantirna a ni a, faa pawmna pawh a tel nghal.

2) Krismas a lo thlen apianga khel lova kan sawi ve fo, mahse kan hrilfiah dan erawh dik tawk si lo chu, Mari Fakna hlaa ‘ka nunin Lalpa a chawimawi a,’ tih thu hi a ni. Mi thiam tak takte pawhin an hrilfiah thin dan chu, ‘Mari nun mawi hian Lalpa a chawimawi a ni, keini pawhin ringlote hmuhah kan nun mawi hian Lalpa chu a chawimawi ve tur a ni’ tiin an sawi fo. Rev. Dr. Zairema bawk hian, “Hetiangakan hrillfiah dan hi Marin hria se a tim uai uai awm e” a ti. Nun tih hi amah tak a insawina a ni a, chawimawi tih pawh hi ‘fak’ tihna tluk a ni. Mari nun mawi thu hi Luka hian sawi a tum lo, Pathianin a thlan chhuah avanga Pathian chu tihtakmeuha a fak thu a sawi a ni.  Helai thu hi Bible lehllin thar chuan, “thinlung takin Lalpa ka chawimawi a” (Lk.1: 46) tiin a dah ta a, hei hi a thu tum tak, Greek tawng lama a awmzia pawh a ni.

Hetiang hian Bible thu tam tak hi a chinchuak leh a nih dan dik hriatchian loh avanga kan hrillfiah dik tawk lo tak tak te, chutiang thilin min hruaisual theih dante hi ngaihtuah chungin Pathian thu zirna hi kan mausam thei lo.

Bible lehlin thar a tul ziah bawk:

Chanchintha hi mitin ta tur a nih avangin mi mawl ber pawhin awlsam taka an hriat zung zung theih tura buatsaih a ngai thin. Bible ziakna tawng pawh hi a hunlaia mi changkang tawng ni lovin tawng tualleng, bazar tawng, mitinin awlsam taka an hriat tlanglawn hmanga ziak a ni an ti. Tawng hi a than danglam chak em avangin thangtharte hriat thiam theih zawnga kum 40/ 50 dan vel zela Bible lehlin thar pawh hi a tul thin. Chutiang atan chuan tawng bul lam hriat a ngai bawk. Thuthlung Thar hi Greek tawnga ziak a ni a, Thuthlung Hlui hi Hebrai tawnga ziak a ni bawk. Heng Bible ziakna tawng pawh hi tunlaia mi nen chuan a dang daih tawh a. Tawng thi (classical language) a ni tawh avangin zir chian a ngai a, zir mitekanmamawh rêng a ni. Thenkhatin Mizo tawng Bible atangin ngaihdan pir tak takkanlek a, tlema lehkhathiam deuhin sap tawng Bible atanginkanen leh bawk a. Thenkhat phei chuan King James Version hi Pathian thawkkhum bikah an ngai a. Hetianga ngaitute zingah hian mi thiamakanngaih (intelectual)-ho pawh an kat fur bawk. A Bible tawngbulin a sawi tum thelh duaia Bible lehlin pawh hi a awm thei viau. Tawng bul lam thiam loh chuan Bible lehlin pawh hi a fuh mawh khawp mai.

Vawikhat chu Mizo Bible atang hian Baptistu Johanan “Kei erawh chu lâng tur ka ni” tih thu hi Chakma tawngin an letling a, “Kei chu rîak lovin ka kir leh ang” tiin an let an ti. Kan tawngin a daih loh avanga tawng thar chher belh a ngaih chang a awm bawk a. Chung Mizo tawng thar kan neih te chu, ‘tirhkoh’ tih te, ‘kohhran’ tih te, ‘maihun’ tih te, leh thil dang tam tak chher a ni a. Far hnai tiha kan lo hman thin kha Bible Lehlin Thar chuan alkatra tiin a dah ta a, hei pawh ngeih lo kan tam mai. Far hnai kha ‘thawk khum’ ni ta bik riau ngaikanawm thin ni ngei tur a ni. Mahse a tawng bul lamah chuan alkatra tih kha a dik zawk si a. Tawng thar chher chungchangah hian hnam dang pawh an buai ve tho mai.

Vawi khat pawh Eskimo tawngin Lk. 15: 7 thu, “Mi fel sawmkua leh pakua sim chuan tur neilote ai chuan mi sual pakhat sim chungah vana mi an lawm zawk ang” tih thu hi an letlling dawn a. Eskimo tawngin lawm (Joy) tihna hi an lo nei si lo va, tihngaihna hre lovin a letlingtuho (Translators) chu an thu thap mai a. Chutia a ngaihna hre lova an thut thap lai chuan ui pakhat, lungawi taka saruh khel chunga mei rawn hem vat vat hi a lo kal a, chumi an hmuh chuan he lai thu hi ti hian an let ta a, “…Mi sual pakhat sim avangin vanramah chuan mei vaina a awm ang” tiin.

Zir mite thusawi a chu ro:

He ngaihdan hi a chak hle mai, Pathian thu zir tura ATC-akanluh thlenga mi thenkhat min fiamna thin chu, “I rawn inzir da ang nge” tih a ni. Theologykanzir hian Bible bakah thil dang tam tak,kannun pengtin tawk chi eng pawh hi chukankhawih a ni mai a. Bible pawh hi a chik thei ang berin, a tlin lohna lai leh a dik tawk loh theih dan thlenginkanzir. Mahse chu chuan thlarau nun a vuak chauh aiin Pathian thu ropui zia min hriatchian tir zawk a. Thlarau nun vaw chau theitu nih ai chuan tichaktu a ni fo zawk.

Thenkhat chuan zirmite Bible hrilhfiahna chu, ‘âwm e bu,’ ‘an ti bu’ a ni ngawt a lawm an ti thin. Chiang taka a dikna sawi mai theih loh hi a tam reng a. Rev. C. Rosiaman, “Hriat chian theih lohna pui chu intihhrîat kan tum lo hi kan huai vena tak a ni a. Thenkhatin, ‘A ni chiang’ an tih leh keinin, ‘niin a lang’ kan tih hi a nih lam chu a intlûk tho vang” a tih ang hian, hriatfiah theih loh avanga ‘a pawmawm deuh’ tih thu pawh hi huat ngawt chi a ni lem lo va. Hetiang duh lo avang leh tawngpawng basa ngam avanga kan rah pelh tak pheng phung pawh hi a tam reng a nih hi.

Kan rama zirtirna pênhleh leh nawi tê tê lo chhûak thin hi zirmite hmuh rona avanga lo zi chhûak deuh vek an ni a. Mahni awmhawp thu tihrâu chiam avanga pawl hran din emaw, a dika dawk pawh thlu lova ngaihdan filawr tê tê vûan chunga kohhran kan chhuahsan duh zel mai thin hi chu Pathian thu kan zir peih loh vang a ni khawp mai. Bible thu lak dana kan inlak conservative lai hian practical-in kan nun a liberal lawi si thin a. Thutak kal pel thaka nuam ûm chunga thlarau chan hi kan peih tawk a ni fo bawk. Zir mite thusawi a ro kan tih fona chhan pawh hi thu tak, kan nun vaw nghettu tak tak aia thu ngaihnobei leh chûai nghah zawk kan thlakhlelh vang a ni ziah bawk. Pastor senior pakhatin, “hlimpui tham chu kan chang tawh a, tuarpui tham kan la chang lo” a tih ang hi kan ni. Thu taka kan luh dawn tak tak hian thu lau thlakhlehna hian min pawt chak a. Nun ruak zain a tur chhûah, a hut hut bakah pangchanna reh thei lo, duat liak liak ngai nun hi kan kalpel thei lo fo va, hruaitute tana hlo har kan chang fo thin reng a ni.

Thu tlangkawmna:

Bible thu hrilhfiah dan dik tawk loh avanga dam chhung hun pawh lungngaia hmanga, khawtlang tan pawha mi hnâwksak sawi tur an tam ta hle. Zirtirna dik lo leh firfîak tak tak hi kan la tawng dawn chauh, chu chu Bible-in hun hnuhnunga lo thleng tura a sawi kha a ni. Kan ringtu nun kawngah pawh hian min rawn su dawt dawttu, beidawnna leh lungngaihna manganthlak, hriatthiam har tak tak kan la tawk zel bawk ang. Chutiang hun harsa laka kan himna tur leh kan innghahna tur chu Pathian thutaka din ngheh leh chumi atana lo invenna tura Pathian thu hi a chinchhûaka kan zir a ngai a. Lûhchilha Theological College-a lut ve thei lo tan pawh mahni phak tawk ang anga kan lo inzir hi a tul a ni. Mihring hian kan tuipui zawng chu kan sawi thiam theuh mai. Thalaite zingah pawh Premiere League tih vel chu kan sawi thiam khawp mai. Nu mawl te tea kan ngaihte pawhin an tuipui zawng an pasal fanaute chungchang chu an sawi thiam viau zel bawk. Chutiang chiah chuan Pathian thu pawh hi tuipui avanga sawi thiam ve theih tho a ni bawk. Zir thiamna avanga ro tura inngaih emaw, zir mite thusawi hul bik tura ngaihna awm ziah hi chu kan paih bo a ngai a ni.

(He thu ziaktu Laldintluanga hi South Sabual khuaah lo piangin, kum 2009 khan ATC atangin B.D tha takin a zo a, kum 2012 ah M.th. pawh tha takin azo leh ani. Amah hi Pathianthu chik tak mai, a chinchhuaka zirpeih, thu leh hla thiamtak mai ani.)

My sweet memories of Mizos

$
0
0

S. Gurumanickam – Assistant Engineer at the DD Kendra, Chennai-a mi chuan The Hindu (August 12, 2012) khan he thu hi a rawn ziak a, a ngaihnawmin ngaihdan pawh min siam ve khawp mai. Full article chu a link-ah khian a chhiar theih e.

 

mizo

“I found the Mizos practise honesty and trust effortlessly. Why don’t we give it a try?”

There is a lot of misconception about the North-East in many parts of India. That people there are “culture-less tribals, head-hunters, that they eat wild animals,” etc. In short, there is a definite, palpable and unmistakably condescending attitude towards the people of North-East in the mainland. The general apathy and animosity sometimes manifests as hostility we see elsewhere.

Initially, when I was called a mainland Indian I was irked. Why should I be singled out? Are they not Indians? Soon, I realised there’s a Himalayan difference between ‘them’ and ‘us’. I experienced this the day I set my foot on Mizoram. And when you ask for the luggage they will never ask for your identity or to prove yourself. They simply trust you and hand over things. Phew! They implicitly trust others!

The Mizos celebrate Christmas as a society. Everybody contributes money. Vehicles passing through their areas are stopped and occupants, Christians or not, are asked to contribute. Once you donate, they give you a flag (a piece of yellow/green cloth tied on a bamboo stick). If this flag flies on your vehicle, they don’t stop the vehicle again.

My fellow mainland Indians settled there were put off by this Christmas collection. They felt that being Hindus they need not donate money. But they may be subjected to harassment by drunkards. So they came up with an ingenious idea — they simply put up their own flags on their vehicles (jugaad!) without paying money.

This is not to simply sing paeans to the Mizos. They have their own foibles. Many of them drink or chew guthka. Drug-addiction is rampant. Teenage pregnancy is common. Women, more so spinsters, face harsh treatment from society. Yet. . . Yet, people-to-people they practise honesty and truthfulness as a trait. They honour their word. Crime is unheard of. It was my experience for 10 years in Mizoram.

My fellow Indians from the mainland have long had a grouse that Mizos haven’t tried to learn Hindi or assimilate with Indians. I differ. Let them be Mizos, be honest and truthful. Let us not corrupt them. Maybe, Mizos too have something to learn from the mainland. Let good things be exchanged. Not guthka or cheatsing.

If someone has to change, I think it is we the mainlanders.

Chhungkaw tan thusawm pek.

$
0
0

1. Pathian thuin asawi angin chhungkua chu thuneihna inkhaidiat fel tak neiin kalpui tur a ni. Bible chuan chhungkaw hotu ber chu Isua Krista a nih min hrilh. Pa chuan Pathian thuin thuneihna a pek ang zelin a nupui fanau lakah amawh phurna a hlen ang a, nupuiin a pasal thu a zawm anga fate pawhin nu leh pa thu an awih bawk tur a ni.Tin, nu leh pain fate lakah an mawhphurna an hlen anga, an tithinur tur a ni lo. Fate pawhin nu leh pa laka anmawhphurhna an hlen bawk tur a ni.

2. Chhungkua chu kan inkawmngeihin, kan inhmangaihtawn dial dial tur a ni.

3. Chhungkuaa chu kan inpawm tawnin, kan inchawi-mawi tawn tur a ni.

4. Chhungkua chuan an chunga Pathian thuneihna chu an pawmin an zah tur a ni. Tin, chhungkuaa thuneihna inkhaidiat dan chu Pathian ruat a ni tih an pawm tlat bawk tur a ni.

5. Chhungkua tan thawh theih tawk apiang thawk turin kan inzirtir thin tur a ni.

6. Chhungkua chuan hun an hmangho tam tur a ni a,hlim takin an infiamho thin tur a ni. Chhungkua inngeih tlang taka awmho hlutna hi khawvel suma lei theih rual a ni lo.

7. Uire loh tur a ni. Uirena sual hi Pathian huat zawng tak,kawppuite laka pawisawina leh chhungkaw tikehtu bulpui a ni.

8. Chhungkuaa mi mal tin chuan chhungkaw thatna turin an thawk theuh tur a ni a, kan hlawhtlinna kan inhriatpuitawn tur a ni.

9. Chhungkua chu Bible chhiarin tawngtaiho thin tur a nia. Hei hi chhungkaw himna kulhpui leh setana laka invenna ralthuam tha ber a ni.

10. Chhungkua chuan chhungkua mi mal tin chu Isua Krista chhandamna changtu an nih tawh leh tawh loh an inngaihsak tur a ni a; chhandamna la chang lo an awm a nih chuan chang turin an theihtawp an chhuah tur a ni

~ Billy Graham

Viewing all 24 articles
Browse latest View live